Roma Döneminde Anadolu

1.10. Roma Döneminde Anadolu Anahtar Kelimeler: Roma Dönemi Tarih, Bergama Kralı III. Attalos, Anadolu, Eyaletler, Asia, Kilikia, Pontus ve Bithynia, Galatia, Kappadokia, Lykia ve Pamphylia M.Ö. 190 yılında Roma ve müttefiki Rodos ile Bergama ve III. Antiokhos arasında Manisa Magnesiası (Magnesia ad Spylos) yöresinde yapılan ve Antiokhos’un yenilgisiyle sonuçlanan savaştan sonra imzalanan Apemeia Barış antlaşması ile (M.Ö. 188), Maiandros’un (Büyük Menderes) güneyindeki tüm Karia ve Kuzey Lykia Rodos’a, kuzeyindeki dar şerit ise Bergama’ya bırakılmıştır. Bu tarihten sonra Roma’nın Anadolu ile ilişkileri başlamış ve 50 yıl gibi kısa bir sürede Batı Anadolu’yu Asia Eyaleti olarak kendisine bağlamıştır. M.Ö. 3. yüzyılın sonlarında Akdeniz’deki politik düzen, Roma’nın yeni bir güç olarak sahneye çıkmasıyla tamamen değişmiştir. Makedonya Krallığı’nın yok edildiği Pydna Çarpışması’ndan sonra (M.Ö. 168), Akdeniz’de Roma ile boy ölçüşebilecek hiçbir güç kalmamıştı. Bu tarihten başlayarak bütün devletler Roma’ya bağımlı olmuşlar ve politik bir karar almadan önce Roma Senatus ’unun fikrini sormak ve onayını almak zorunda kalmışlardır. Roma Senatus ’unun bu devletlere karşı izlediği diploması ve himaye ile yönetim, onları zamanla siyaset alanında sıkıştırmaya başlamış, öyle ki, bir süre sonra bu devletlerin söz söyleyecek hali kalmamıştır. Bu açıdan bakıldığında, Bergama Kralı III. Attalos’un M.Ö. 133 yılında varis bırakmadan ölürken krallığını Roma’ya vasiyet yoluyla bırakması şaşırtıcı değildir. Bununla, Roma’ya politik açıdan artık hiçbir yaptırımın uygulanamayacağının bilinmesinden dolayı, krallığın Roma’ya devredilip, bütün sorumluluğun Romalılarca üstlenilmesi amaçlanmıştır. Bergama Krallığı, “Asia” adıyla Roma’nın Anadolu topraklarında kurduğu ilk eyaletti. Asia Eyaleti’nden sonra, sırasıyla Kilikia (M.Ö. 80/79), Pontus ve Bithynia (M.Ö. 63), Suriye (M.Ö. 74/64), Kıbrıs (M.Ö. 58), Galatia (M.Ö. 25), Kappadokia (M.S. 17), Lykia ve Pamphylia (M.S. 43) bölgeleri Roma İmparatorluğu’nun eyaleti konumuna gelmiştir. Genel olarak Anadolu’da Roma İmparatorluğu’nun en zengin ve görkemli dönemi ilk Roma İmparatoru Augustus (M.S.27-M.S.14) ile daha sonra İmparator Hadrianus zamanında (M.S. 2. yüzyılın ilk yarısı) yaşanmıştır. Bu dönemlerde imar faaliyetleri en üst düzeyine ulaşmıştır. Tüm Akdeniz bölgesine hükmeden Roma İmparatorluğu, M.S. 3. yüzyılın ikinci yarısında Kavimler Göçü'y le başlayan karışıklıklardan sonra M.S. 395 tarihinde, Doğu Roma ve Batı Roma olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Batı kısmı (Batı Roma İmparatorluğu) M.S . 476 yılında Kavimler Göçü'n d e Avrupa'y a gelen Kuzey Kavimlerinin saldırıları sonucunda yıkılmış, doğu kısmı da varlığın ı Doğu Roma İmparatorluğu vey a Bizans İmparatorluğu olara k 1453'd e Fatih Sultan Mehmet 'i n İstanbul'u fethine kadar sürdürmüştür.