Roma Döneminde Anadolu

1.10.2. YAZI ve DİL Anahtar Kelimeler: Roma Dili, Yazı, Latince, Latin Alfabesi Roma Dili latincedir ( lat. lingua latina ). Indo German dil grubuna ait olan latince, Latium’daki Latin halkı tarafından konuşulan bir dildir. Roma İmparatorluk Dönemi’nde resmi dil olan latince, Batı Akdeniz Bölgesi’nde ağırlıklı konuşulan dil olmuştur. Latince ismini, M.Ö. 8. yüzyıldan itibaren merkezinde Roma’nın geliştiği Latium Bölgesi’nde oturan (günümüzdeki Lazio) halktan almıştır. Latince’nin en eski biçimini yani Eski Latince’yi içeren çok az örnek bilinmektedir. M.Ö. 6. ya da 5. yüzyıla tarihlenen Lapis Niger ya da Duenos-Yazıtı en erken örnekleri oluşturmaktadır. M.Ö. 1. yüzyıl ve sonrasında klasik Latince olarak adlandırılan Latince konuşulmuştur. Klasik Latince, Eski Latince’den başlıca bazı ses ve imla değişiklikleri bakımında ayrılmaktadır. Bu dönemde öne çıkan Roma Edebiyatı, hem edebiyatta hem de bilimde belirgin bir şekilde Eski Yunanca’nın önüne geçmiştir. Cicero ve Vergil gibi yazarlar Latince’nin gelişimi için büyük katkıda bulunmuşlardır. Roma sınırlarının genişlemesiyle birlikte Latince çok daha öne çıkmış ve Roma İmparatorluğu’nun resmi yazışma dili haline gelmiştir. Özellikle imparatorluğun İtalya, Galya, İspanya, Dakya ve Kuzey Afrika gibi batı eyaletlerinde Latince kullanılmış ve burada oturan yerli hakların ana dili olmuştur. Halk Latincesi veya Vulgar Latincesi’nden birçok Avrupa dillinin (romanik diller) gelişmiş olmasına karşın Latince, Roma yazarları için Yeni Çağ’a kadar her ne kadar ölü bir dil olsa da edebiyat, bilim, politika ve kilise için önde gelen dil olmuştur. Thomas von Aquin, Petrarca, Erasmus, Luther, Nicolaus Copernicus, Descartes ya da Newton gibi bilginler eserlerini Latince yazmışlardır. Ayrıca 19. yüzyıla kadar tüm Avrupa’daki üniversitelerde dersler Latince olarak yapılmıştır. Latin alfabesi, Etrüskler aracılığı ile Eski Yunan Alfabesi’nden alınmıştır. Arkaik Latin alfabesi 21 harften oluşmaktadır. Bu harfler: A B C D E F Z H I K L M N O P Q R S T V X. Roma alfabesi olarak da adlandırılan Latin alfabesi birçok roman, german, slav, fin ve diğer diller tarafından kullanılmıştır. Dünya’da en yaygın kullanılan alfabeyi oluşturmaktadır. Modern Latin alfabesi 26 harften oluşmaktadır. Kaynak: Haarmann, H., Geschichte der Schrift (2002) Janson, T., Latein. Die Erfolgsgeschichte einer Sprache (2006) Leonhardt, J., Latein, Geschichte einer Weltsprache (2009) Marouzeau, J., Das Latein (1969) Stroh, W., “ Latein als Weltsprache”, K.-J. Hölkeskamp, E. Stein-Hölkeskamp (derl.), Erinnerungsorte der Antike. Die römische Welt (2006) s. 185-201 Stroh, W ., Latein ist tot, es lebe Latein! Kleine Geschichte einer großen Sprache (2007)