Sözlü Anlatımlar

24 1.11. Yemin Sözleri Anahtar Kelimeler: Yemin Sözleri Yemin kişinin bir şeyi yapacağına veya yapmayacağına dair kutsal bilinen şeyler ve namus kavramları üzerine söz vermesi ve kesin güvence vermesi, yemin sözleri de bu söz ve güvence için kullandığı sözlerdir. Yemin sözleri, bir söz verme biçimi olmakla birlikte, kişinin söylediği söze kuvvet kazandırmak ve söylenene inanmakta ayak direyen muhatabı ikna etmek için de kullanılır. Yemin sözleri her dilde özel biçimlere sahiptir ve genellikle o dilin ait olduğu kültürün kutsalları, namus anlayışı ve toplumsal cinsiyet ilişkileri hakkında fikir verir. Yeminlerin dince kutsal bilinen şeyler üzerine söylenmesi yaygındır. Türkçede Allah, Kitap, Kur’an, Peygamber üzerine edilen yeminler, Vallahi-Billahi , Tallahi, yemin billâh etmek gibi sözler bu kategoriye girer. Ancak bunun yanısıra yemin sözleri toplumun namus anlayışını ve toplumsal cinsiyete bakış açısını da yansıtır. Genellikle kişiler namus anlayışlarını da gösterecek şekilde kendi anneleri, karıları veya kızkardeşleri (bacıları) üzerine de yemin ederek onları kendi “kutsallık daireleri” içine aldıklarını gösterirler. Dince helâl sayılanları kendisine haram etmek biçiminde yemin örnekleri de vardır. Bu yolla, yeminler üzerinden, o kültürün helâl-haram anlayışı hakkında da fikir edinilebilir. Yeminler, ayrıca, kişinin başına gelebilecek en kötü şeylerin, yemin edilen şey gerçek değilse, o kişinin başına gelmesini temenni edecek tarzda da söylenmektedir: Allah belâmı versin ki, gözüm çıksın ki, evim başıma yıkılsın ki, ocağım sönsün ki, cehenneme gideyim ki , gök kubbe başıma çöksün ki , oğlumun ölüsünü göreyim , ölünü göreyim gibi... Genellikle ideal kültürü yansıtan ortodoks din çerçevesi, büyük ölçüde hadisleri tanık göstererek, yukarıda anılan türden yeminleri günah sayıp yasaklamıştır. Baba üzerine, putlar üzerine, peygamber üzerine, Kâbe üzerine, yaratılmışlar üzerine yemin etmek, hadisleri tanık gösteren ortodoks din uleması tarafından caiz görülmemiştir. Ancak halk kültürü içinde bu yasaklara pek riayet edilmez ve kutsal bilinen herşey üzerine yemin edilme eğilimi yaygın olarak bulunur. Türkçede yemin etmek fiili yer yer ant içmek , ant olmak fiilleriyle de karşılanır ( Allaha ant olsun ki gibi...). Halk arasında yemin yoluyla yapılan kaçınmalara sıklıkla rastlanır ( Yemin ettim, ... el sürmem gibi...). Yemin sözlerine dayanan pek çok deyim de vardır ( Yemin billâh etmek, yemin etsem başım ağrımaz gibi...). Haklar (Rights): (Telif ve kullanım hakları ile ilgili bilgiler.) 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu uyarınca hazırlanan tüm içeriğin her türlü ortamda umuma arz yetkisi sınırsız süreyle Kültür Turizm Bakanlığına devredilmiştir. Bakanlık sonraki zamanlarda hazırlanan içerikle ilgili düzeltme, ekleme, silme veya yayından kaldırma hakkına sahiptir. Kaynağı Hazırlayan Konu Editörü Proje Yöneticisi Doç. Dr. Suavi AYDIN Prof. Dr. Tayfun ATAY Prof. Dr. Hale KÜNÜÇEN