Televizyon ve Yeni Medyada Yöresel Türk Yemek Kültürlerinin Yeniden Üretimi

405 Televizyon ve Yeni Medyada Yöresel Türk Yemek Kültürlerinin Yeniden Üretimi Maddi Kültür Televizyon kanallarında yemek-mutfak programları ana yayın kuşakla- rından biri haline gelmiştir. 1990’larda çok sayıda özel televizyon kanalının açılmasından çok sonra özellikle son on yılda televizyon kanallarında, yemek programları patlaması yaşanmıştır. Tiyatro sanatçısı Gülriz Sururi’nin sunduğu yemek ve esasen sohbet programı “A La Luna” beş yıl sürmüştür. 2008’de başlayan 2015’ kadar süren ve pek çok versiyonu yapılan “Yemekteyiz” yarışma programı, Ame- rika’da Masterchef programının başarılı olması üzerine benzer programlar hemen burada da ulusal kanallarda başladı. Program formatı İngiltere’den ithal edilen “3-2-1 Pişir”, Serra Yılmaz, bugüne kadar Temel İçgüdü ve İtalyan İşi isimli iki yemek ve sohbet programı, Sedef İybar’ “Mut- fak’ta yenilik var programı, yöreleri gezerek yapılan “Kültür Aşı”. TRT’nin çok değerli bir çalışması ki uzun yıllar devam etmiş ve bir dokümanter olarak kayda geçebilecek niteliğe erişmiş “Gezelim Görelim” programı yörelerimizin doğasını, yöre sakinlerinin gündelik yaşamlarını, göreneklerini, eğlencelerini, yemeklerini ayrıntılı biçimde sunmuştur. Televizyon kanalları özellikle gündüz kuşağında ve sabah saatlerinde evdeki kadın izle- yiciyi hedefleyen yemek ya da mutfak programları yapmaktadır. Şık mutfak eşyalarıyla donatılı - geleneksel ev yapımı ürünler kurutulanlar, reçeller, turşular, konserveler, bakliyatlar, baharatlar, vb. şeylerin sıcak renkleriyle sıralandığı- bir mutfakta, program sunucusu kendisi yemek yaparak seyirciye sunmaktadır. Ya da stüdyonun merkezi bir yerinde kurulu tezgâhta, çoğu zaman işi sadece yemekleri yapmak ya da yardım etmek olan, pek fazla söze karıştırılmayan aşçılar stüd- yoda kurulu pişirme alanında asıl işi yapmaktadır. Sunucular, programın formatına göre, yemek becerilerini sunacak blog yazarlarını, kendi mutfağında yemek yapan, TV figürü olmayan çeşitli yaşlardaki yemek becerileri olan kadınları davet etmekte, yapılan yemekler ve verilen tarifler eş- liğinde sohbetler edilmektedir. Böylece mutfak becerisi olan herhangi bir kadın stüdyoda sunucu ile ünlü bir figür gibi sohbet ederek becerilerini sunmakta. Böylece TV izleyen herhangi bir kadı- nın, erkeğin yaşamına yer ya da alan açılarak samimi, izleyiciyi saran programlar ortaya çıkarıl- maktadır. Hazırdaki stüdyo izleyicisi yayına gerek duyuldukça katılırken, bütün bu dinamik unsur- larıyla ekran başındaki izleyicileri tutacak bir akış izlenmektedir. Uzun zaman dilimine yayılan bu programlarda sağlık, estetik, güzellik ve beslenme konularında uzman isimler davet edilmekte, sağlığa yararlı gıdalar, yemekler, tarifleri, pişirme biçimleri, gösterişli, haz veren yemek sunumları yapılmakta, bütün bunlar izleyicilerin programları izleme davranışlarını pekiştirmeyi hedeflemek- tedir. Başka bir formatta, sadece şov dünyasının tanınmış figürleri davet edilerek, seyircisiz bir stüdyo mutfakta, sohbet eşliğinde yemek sunumları yapılmaktadır. Yemek programları sanatsal bir faaliyet gibi de tasarlanmaktadır. Servis edilişi, sunum tarzları, sunum masasının hazırlanması gibi unsurlar izleyicileri yetiştirmektedir. Tanınmış mutfak eşyası markalarının üreticileri dizilere, kadın kuşakları içindeki bu tür programlara da sponsor olmaktadır. Amerika’da örneğin yemek programında sağlık, mutluluk, aile, arkadaşlık, romantizm, kilo kaybı, seyahat ve macera kaynağı olarak her açıdan yemeğe odaklanılmaktadır. Programlarda yiyecekle ilgili her şey konu edilir. Yeni gıda trendleri, gıda ve kent bahçeleri. Blogger ve yemek kitabı yazarları bu mikro bloglardan içerik üretip sunarken bir yandan da TV kanallarında prog- ram sunuyor ya da yemek-mutfak programlarına konuk oluyor, becerilerini sergiliyor, bilgilerini paylaşıyorlar. Hem yemek programı hem de talk-show niteliğinde programlar üretilmektedir. Çok