Tokat Mevlevihane Müzesindeki Yazma Eserlerin Serlevha Örneklerinin Türk İslam Tezhip Sanatı Açısından Değerlendirilmesi

138 Dr. Öğr. Gör. Sevda EMLAK T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı kullanılarak, mavi ve altın ile zemin ayırması yapılmıştır. Tezhibin etrafına altın ve siyah renkle dendanlar uygulanmış ve bitkisel motifli mavi renkli tığlarla nihayetlendirilmiştir. Kur’an-ı Kerim’in 1b ve 2a varaklarının tezhip özellikleri ve tasarım ilkeleri aynıdır. Eserin 1b varağında yırtılmalar, 2a varağının kenarlarında ise kararmalar ve su lekeleri mevcuttur. Kur’an-ı Kerim’in tarihi hakkında bir bilgiye rastlayamadıysak da serlevha bezemesinde kullanılan çift tahrir tekniğinin Osmanlı bezeme sanatında, özellikle yazma eserlerin süslemele- rinde bolca kullanıldığı görülmüştür. Ara bordürlerde, kapalı formlar içinde, yazı altı süslemele- rinde, tığlarda, cilt kapaklarında ve fermanlarda çok zengin örneklerini bulunmaktadır (Keskiner, 2002: s 30). Söz konusu nüshanın 1430 yılında Yörgüç Paşa tarafından yapılan (Dönmez, 2013: 567) daha sonra 1560 yılında Sadrazam Rüstem Paşa’nın tarafından yeniden yapılandırılan camiiden (Hüsameddin, 1986: 292) getirilmiş olması ve serlevha bezemesinin çift tahrir tekniğinde yapıl- ması eserin Osmanlı döneminde yapıldığına işaret etmektedir. Çift tahrir tekniği Kanuni Sultan Süleyman devrinde ortaya çıkmıştır (Yılmaz, 2004: 118). Eserin Kanuni Sultan Süleyman döne- minde ortaya çıkan bir teknikle bezenmesi ve Sadrazam Rüstem Paşanın yeniden yapılandırdığı Yörgüç Paşa Camiden getirilmesi de XVI. yy’da yazılmış olma ihtimalini güçlendirmektedir. SONUÇ Tokat Mevlevihane Müzesinde XV-XX. yüzyıllar arasına tarihlendirilen 65 adet kayıtlı yaz- ma eser bulunmaktadır. Bu eserler arasından 60-00196, 60-00253, 60-00242 envanter numaralı yazma eserlerin serlevha örnekleri Türk İslam tezhip sanatı açısından incelenmiştir. Bir adet Ma- rifetname, iki adet de Mushaf-ı Şerif’in serlevha tezhip bölümleri hakkında bilgi verilmiştir. Serlevha bezemeleri; desen, motif ve renk bakımından zengin ve gösterişli süslemelerdir. Serlevhalar yapıldığı dönemin tezhip anlayışı hakkında bize bilgi vermektedir. Çoğunlukla dik- dörtgen formda yoğun bir tezhip süslemesi ile ortaya konulan eserlerdir. Çalışmamıza konu olan eserlerin serlevha bezemeleri dikdörtgen formda karşılıklı iki sayfada meydana getirilmiştir. Her üç eserin tezyinatında bir üslup birliği, denge, ölçü ve armoni görülmüştür. 60-00196 ve 60-00253 nolu eserlerin 19. yy özelliklerini taşıyan örneklerin olduğu görülmektedir. 60-00242 eser ince- lendiğinde tarihi hakkında bir kayıda rastlanmadıysada, süsleme özelliklerinden 16. yy bezeme özelliğine sahip olduğu düşünülmektedir. Çalışma sonucunda eserlerin genel bigileri verilmiş, serlevha tezhipleri değerlendirilm- iştir. Kitap sanatları bakımından değerlendirilen yazma eserlerin verileri ortaya çıkarılmıştır. Kitap sanatları bakımından incelenen her yazma eserin sanatsal bir kazanç olacağı aşikârdır. Tokat Mevlevihane Müzesi bünyesinde bilimsel ve sanatsal açıdan değerlendirilecek yazma eserler, cam, çini, halı kilim, kalem işleri, şamdanlar, seramikler hepsi ayrı ayrı bir önem taşımakta olup geçmişten geleceğe ışık tutacak değerli eserlerdir. Bu eserlerden Vakıflar Bölge Müdürlüğü’nden izin alınarak araştırma yapılabilir. Bu mü- zede geçmiş dönemlere ait belge niteliğinde eserler mevcuttur. Müzedeki yazma eserlerin dijital