Toplu Ulaşım Folkloru- İzmir Kenti Dolmuş Örneği

131 Toplu Ulaşım Folkloru: İzmir Kenti Dolmuş Örneği Genel Konular leceğine inanmaktadırlar. Yaşadıkları sıkıntıların ve dışa vurdukları isyanın temel sebebi ekono- miktir. Buna bağlı olarak ortaya çıkan göç ise onları sosyo-kültürel olarak kırsalla kent arasında bırakmıştır. Bir yandan maddi zorluklarla diğer yandan da kente uyum sağlama zorunluluğu ile başa çıkmak zorunda kalmışlardır. Bunun dışavurum yollarından biri de müziktir. Arabesk mü- zik hem bir uyumun hem de uyumsuzluğun sonucu ortaya çıkmıştır. Kırsaldan kente göç eden kesim, kültürel olarak değişime uğramış yani kendi içinde kente uyum sağlamıştır. Ancak ortaya koyduğu yeni kültür, kent kültürüne uyum sağlayamamaktadır. Sonuç Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de hususi bir ulaşım aracına sahip az kişi bulunmak- tadır. Toplumun büyük bir kısmı seyahat etmek için toplu ulaşım araçlarını kullanır. Son zaman- larda çevre bilinci ile bazı kişilerin motorlu araç kullanımını bırakması gibi istisnai sebepleri bir kenara koyarsak bunun temel sebebi ekonomiktir. Hususi araç kullanımı daha çok belirli bir gelir düzeyinin üstündeki kesimde görülürken, gelir düzeyi düştükçe toplu ulaşım aracı kullanma ora- nının da yükseldiği görülür. Toplu ulaşım araçlarını sıklıkla kullananlar ise çalışan kesimdir. İzmir kenti özelinde yapılan araştırmada devlet dairelerinde çalışan memur kesimin daha çok belediye otobüsü kullandığı tespit edilmiştir. Bunun sebebi devlet dairlerinin genellikle merkez ve merkeze yakın semtlerde bulunmasıdır. Belediye otobüs seferleri buralara taşıma yapmaktadır. Dolmuşa binenler ise çoğunlukla devlet memurları dışında kalan işçi gruptur. Sanayi merkezleri gibi bü- yük çoğunluğun çalıştığı yerler genellikle ana güzergâhlara uzak bölgelerdedir. Buralara daha çok dolmuş seferleri yapılmaktadır. Bunlar aynı zamanda göçmenlerin yoğun olarak yaşadığı ve dolayısıyla geleneksel kültürün de daha belirgin bir şekilde görüldüğü bölgelerdir. Aynı zamanda sosyo-kültürel bakımdan da toplumun eğitim seviyesi en düşük kesimidir. Yani dolmuş folklorunu oluşturan üç ana unsur vardır: ekonomi, göç ve sosyo-kültürel yapı. Böylece dolmuş seferlerinde yapılan bu çalışma Alan Dundes’ın cevabını güncellediği soruyu yeniden sormayı gerektirir. Halk kimdir? Belediye otobüsünde yolculuk ederken ineceği durağa yaklaştığında elektronik düğmeye basan grup mu yoksa dolmuştan ineceği zaman kendine has ifade tarzı oluşturan grup mu? Alan Dundes’a göre bunlardan her ikisi de halk tanımının içerisine girmektedir. Ancak birinin diğerine göre daha mekanik hareket ettiği, gelenek oluşturmada daha zayıf kaldığı ve daha az folklorik unsur taşıdığı görülmektedir. Uzun yıllar boyunca halk, folklor, kültür denilince kırsalın akla gel- mesi mekaniklikten uzak oluşuyla doğrudan ilgilidir. Bunun ise birden çok sebebi bulunmaktadır. En belirgin olanı teknolojidir. Teknolojik gelişmeler insanların yaşamını kolaylaştırırken onları tek tip davranışlara itmiş ve geleneğin oluşumunu zayıflatmıştır. Elbette ki teknoloji yeni bir kültür ve geleneği beraberinde getirmiştir ancak bu eskiye nazaran daha mekaniktir. Diğer bir sebep ise ekonomiktir. İnsanların ekonomik düzeyleri arttıkça teknolojiyi kullanma oranları da artmakta, bu da onları geleneksel kültürün daha belirgin yaşandığı toplumsal alanlardan uzaklaştırmaktadır. Örneğin ekonomik durumu müsait olanlar hususi araç kullanmakta ve toplu ulaşım araçlarında oluşturulan gelenekte yer bulamamaktadırlar. Yani ekonomik geliri yüksek, teknolojiyi aktif bir şekilde kullanan ve eğitim seviyeleri yüksek insan gruplarının geleneğe daha az katkı sağla- dıkları açıktır. Bunlar genellikle kent ortamında doğup büyümüş kırsal yaşamdan uzak kalmış insanlardır. Teknoloji onları diğerlerine göre yalnızlaştırmıştır. İşlerini diğer insanların yardımıyla değil makinelerle yaparlar. Aldıkları eğitim dolayısıyla kent kurallarına daha çok uyarlar. Toplum- sal alanlarda bireysel davranışlar sergilemezler. Sahip oldukları bunlar gibi birçok özellik onları