Türk Halk Kültürü Bağlamında Sosyal Medya

40 Ahmet Serdar ARSLAN T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Klişe başlıklar aynı zamanda internet dili hakkında bilgi vermesi ve internet dilinin kul- lanımına dikkat edilmesi gerekliliğinin ortaya konulması açısından önemli veriler sunmaktadır. Örneğin, “Böyle Dostluk Görülmedi!” başlığı altında kedi köpek dostluğuna ait içerikler; “Kanserin Tedavisi Bulundu mu?”, “Bu ünlüyü tanıyamayacaksınız!”, “Onu hiç böyle görmediniz!”, “Kredi Kartı Kullananlar Dikkat!”, “Uzmanlar Uyarıyor” gibi klişe ifadeler 18 yalan haber barındırmasa da internet kullanıcısını tüketici olarak gören başlıklar olup kolay haberciliği ve internet dilinin klişe- lerini gözler önüne sermektedir. Öte yandan bu dil, okuyucunun içeriksel anlamı bir bütün olarak tasavvur etmesini sağlamaktadır. Siyasî ve ideolojik amaçlı üretilen mizahî birçok sahte içerikte de kullanıcıları yanıltmak amacı güdülmektedir. İnternette dolaşan “Türkiye yerli savaş uçağıyla kalmayıp Uçan Uçak Ge- misi yaptı... CIA Özel Hareketler Komutanı Nick Fury, böyle bir gemiyle Türkler yenilmezler, de- miştir...” vb. şeklinde dolaşan sahte içeriklerin, millî duyguları olan vatandaşlarla dalga geçmek amacıyla dolaşıma sokulduğu iddia edilebilir. Öte yandan iyi niyetlerle bu ve benzeri içerikleri paylaşan kullanıcılar, paylaştıkları içeriklerin doğruluğunu kontrol etmekten ziyade paylaşımın kendisine odaklanmaktadır. Oysa ufak bir araştırmayla görülecektir ki Nick Fury, Marvel Comics tarafından oluşturulmuş kurgusal bir karakterdir. Bir başka örnekte Bor ile çalışan araba iddiası, internet efsanesi olarak belirli aralıklarla üretilmekte ve herhangi bir kurumun adıyla dolaşıma sokulabilmektedir. Benzer şekilde 2011 yılında bilgiye kasıtsız olarak inanan insanların oldu- ğunu ortaya koymak amacıyla kurgulanan Contorium isimli uydurma bir elementin geniş kitle- lerce paylaşılmasının altında yatan gerçek; ekonomik kaygı ve toplumsal endişelerdir (Arslan, 2015). İnternet ile birlikte insanlar politik ilişkileri ve ülke meselelerini çok daha yakından takip edebilmekte, bilinmeyen bilgiler hakkında ise komplo teorileri ve söylentiler üreterek açıklama ihtiyacı hissetmektedirler (Arslan, 2015). Bunlara ek olarak örneğin Mevlana’ya ait olmayan bir söz ona aitmiş gibi veyahut başka birisine ait olan bir sözü kendine mâl ederek kullanım da sosyal medya üzerinde oldukça yaygındır. Daha önce de belirtildiği gibi sosyal medyada yanlış içerik- lerin artması ve bilgi kirliliğinin oluşmasının başlıca nedenlerinden birisi onun günlük hayatın her anında, anlık olarak paylaşıma hazır tutulmasından kaynaklanmaktadır. Bilgi kirliliği, internette bilginin doğrulanması ihtiyacını ortaya çıkarmıştır. 19 Bugüne kadar ülkemizde içerik ile ilgili yapılan çalışmalardan birisi Kadir Has Üniversitesi ve Facebook işbirli- ğiyle hazırlanan Facebook ile Habercilik Projesidir. Bu konu hakkında okullarda İnternet Okurya- zarlığı veya Medya Okuryazarlığı 20 dersleri de verilmektedir. TİB, Güvenli İnternet üzerine poster, afiş ve kitapçıklar hazırlamakta ve bunları yayınlamaktadır. 21 Benzer şekilde TİB tarafından yayın- lanan Güvenli İnternet Bilgi Dolabı isimli kitapçık çocuklar için hazırlanmış bilgiler içermektedir. 22 Facebook ile Instagram isimli sosyal medya siteleri ise sayfalarının Yardım bölümünde “Topluluk Kurallarımız” ve “Toplum Güvenliği” isimli kitapçıklar yayınlamakta ve sosyal medyanın kulla- 18 Örnekler şu internet sayfasından alıntılanmıştır: “Onedio”, https://onedio.com/haber/durmadan-karsimi- za-cikan-basliklar-277171, E.T. 12.11.2017. 19  İnternette yayınlanan içeriklerin doğruluğunu teyit amacı güden (Örneğin internet efsanelerinin yayın- landığı “snopes.com ” isimli site gibi) birçok sayfa yer almaktadır. 20  Daha fazla bilgi için bakınız: “Medya Okuryazarlığı”, https://www.medyaokuryazarligi.gov.tr/menu_gos- ter.php?Guid=E56CE034-6CEB-41AE-A12C-B618EBEA461B&MenuId=2, E.T. 25.06.2017. 21  TİB’in yayınladığı Güvenli İnternet Kitapçığına belirtilen adresten ulaşılabilmektedir: www.guvenlinet. org, E. T. 12.11.2017. 22  Daha fazla bilgi için bakınız: ‘Güvenli Çocuk’, www.guvenlicocuk.org.tr , E.T. 12.07. 2017.