Türk Halk Edebiyatı

23 Türk Halk Hikâyelerinde Tevrat Kaynaklı Motifler Türk Halk Edebiyatı varyantlarda Melikşâh’ı kırk haramilere karşı aslan yavruları korur. Ayrıca bu aslan yavruları, kuyuda kalan Melikşâh’a yiyecek götürerek beslerler. Bu motif diğer halk hikâyelerinde de mevcuttur. Dede Korkut Hikâyeleri’nden Tepegöz hikâyesinde, Tepegöz’ü öldüren Basat’ı bir dişi aslan emzirmiştir. Aslanın büyüttüğü çocuk ve yardımcı aslan motifine, Kazakistan halk hikâyelerinde de rastlanır. Karkabat adlı hikâyede Şer- kulat’ı bir aslan büyütmüştür (Çetin 2003:212). İki tane aslan yavrusunun kahramana yardım etmesi motifine Arpaçay’dan derlenen “Avcı Ahmet” hikâyesinde de tesadüf edilir. Yine Kerem ile Aslı hikâyesinde konuşan aslan motifine rastlarız (Duymaz 2001:162). Aslan, Tevrat’ta adı çok geçen hayvandır. Melikşâh ve Güllühan Hikâyesinin bütün var- yantlarında bulunan, kahramanın bir meyve almak (elma, nar, üzüm) için gittiği yeri aslanın bekle- mesi motifi ile Tevrat’ta geçen aslan motifi arasında büyük bir benzerlik vardır. Tevrat’ın “Hâkim- ler” bölümünde anlatılan kıssada üzüm bağlarını bir aslan beklemektedir. Kıssanın özeti şöyledir: Şimson, Filistinli bir kadına âşık olur. Bu kadını almak için, kadının bulunduğu yere, Timna bağlarına anne ve babasıyla gider.“Timna bağlarına vardıklarında, genç bir arslan kükreyerek Şimşon’un karşısına çıktı. Şimşon, üzerine inen Rabb’in ruhuyla güçlendi ve aslanı bir oğlak parçalar gibi çıplak elle parçaladı.” (Hâkimler 14/5-6; s.317). Işık motifi : Türk destan ve hikâyelerinde Işık motifi yaygın bir motiftir. Oğuz Kağan des- tanında ışıktan inen kız, Köroğlu hikâyelerinde atların ışık görmemesi vb. motifler bunların baş- lıcalarıdır. Bu ışık motifini ay kültü veya güneş kültü ile açıklayan araştırmacılar da vardır. Tev- rat’ta Tanrı ilk önce göğü ve yeri yarattıktan sonra üçüncü olarak ışığı yaratmıştır (Yaratılış 1/3, s.2). Yine Tevrat’ta, ışığın hiç sönmemesi gerekmektedir. Tanrı, Musa’ya Buluşma çadırında ışığın gece sabaha kadar yakılmasını ve bunun gelenek halinde yaşatılmasını emreder (Levililer 24/2,s.153). Su motifi: Musa kayaya asasıyla vurunca kayadan su çıkar (Çıkış 17/6,s.89). Asa suyu, Türk kültüründe oldukça yaygın bir motiftir ve daha ziyade bazı velilerin kerameti şeklinde tezahür eder. Dağ motifi: Türklerde dağ kutsaldır ve bu kutsallık Dağ kültü oluşturmuştur. Tevrat’ta zaman zaman dağların kutsal olduğuna vurgu yapılır. Musa, Tanrı Dağı adı verilen Horev’e gider. Orada Rabb’in meleği bir çalıdan yükselen alevlerin içinde ona görünür. Daha sonra Rab, çalının içinden Musa ile konuşmaya başlar (Çıkış 3/1-21, s.70). Tevrat’ın bir başka bölümünde de de Rab, Musa ile görüşmek için Sina dağına ateş içinde iner ve Musa da dağa çıkarak Tanrı ile görüşür (Çıkış 19/20,s.91). Yine Tevrat’ın muhtelif bölümlerinde yüksek dağlara çıkıp kurban kesmek ritüeli görünmektedir. Halk hekimliği: İlk örneğine Dede Korkut’ta rastladığımız halk hekimi ilaç yapımının 12 bir benzerine Tevrat’ta rastlarız. Yahudi krallarından Hizkiya ölümcül bir hastalığa yakalanır. Tanrıya yalvarması ve peygamber Yeşaya’nın yaptırdığı ilaç sayesinde iyileşir. İlaç, incir pestilidir. İncir pestilini çıbanına koyunca hasta iyileşmiştir (2.Krallar 20/7, s.492). 12  Dirse Han’ın oğlu (Boğaç Han) avda yaralanınca onun yarasına, annesinin sütüyle dağ çiçeği karıştırılıp sürülür ve çocuk iyileşir.