Türk Halk Edebiyatı

24 Prof. Dr. Eyüp AKMAN T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Kadın: “Erdemli kadın kocasının tacıdır, edepsiz kadınsa kocasını yer bitirir (Süleymanın Özdeyişleri 12/4,s.797); “Bilge kadın evini yapar, ahmak kadın, evini kendi eliyle yıkar (Süley- man’ın Özdeyişleri 14/1,s.799). Bu cümleler Dede Korkut kitabının giriş kısmında bahsedilen kadın çeşitlerini hatırlatır. Yedi sayısı : Üç, dokuz ve kırk gibi yedi sayısı da Türk anlatılarında sık geçen bir sayıdır. Tevrat’ta Tanrı, yaratma işini tamamladıktan sonra yedinci günü kutsar ve o günü kutsal bir gün olarak belirler ve o gün yarattığı bütün işi bitirip dinlenir (Yaratılış 2/3,s.3). Nuh’un gemisine erkek ve dişi olmak üzere yedişer çift hayvan alınır (Yaratılış 7/2,s.8). Taş kesilme: Daha ziyade efsanelerde karşımıza çıkan bu motif Tevrat’ta da geçer. Tev- rat’ın Çıkış bölümünde Musa ile İsrailliler Tanrı için ezgi söylerler. Filistinliler için Tanrı’ya “Bileği- nin gücü karşısında taş kesilecekler ” (Çıkış 15/16,s.86) demektedirler. Elin havada asılı kalması: Kral Yarovam, Tanrı Adamına elini uzatarak “yakalayın onu” deyince Kralın eli felç olur. Kral, Tanrı Adamına yalvarır ve onun duasıyla eli, eski haline döner (1.Krallar 13/4, s.440). Bu tablo da Bamsı Beyrek hikâyesindeki tabloya benzer. Dede Korkut’u öldürmek için hamle yapan Deli Karçar’ın eli havada asılı kalır. Ölüp dirilme: Tevrat’ta Kral İlyas, ölmüş olan bir çocuğun üzerine kapanarak çocuğun canlanması için dua eder ve çocuk canlanır (2.Krallar 17/22,s.448). Başka bir kıssada ölüyü di- riltme vardır. Tanrı adamı Elişa, tanrıya dua ederek yaşlı bir kadının hamile kalmasını sağlar ve çocuk doğar. Fakat çocuk fazla yaşamaz ölür. Bunun üzerine Elişa, tanrıya yalvararak çocuğu diriltir (2.Krallar 4/35, s.465). Tevrat’ta Hizkiya hastalanır ve Tanrı’ya dua ederek iyileşir ve 15 yıl daha ömrü uzar (Ye- şaya 38/4,s.887). Ölüp dirilme motifine Varka ve Gülşah hikâyesi ile Kerem ve Aslı, Tahir ile Zühre’nin Türk- men varyantlarında karşılaşırız. Ömür verilme motifi de Dede Korkut’ta geçer. Harikulade güzel insan: Güzellik deyince erkeklerde ilk olarak Yusuf akla gelir. Tevrat’ta başka bir güzel erkekten daha bahsedilir. Avşolam, bütün İsrail’in en yakışıklı kişisidir ve herkes tarafından övülmektedir. Tepeden tırnağa kusursuz biridir. Saçı kesildiği zaman atılmaz, tartıla- rak değer biçilir (2. Samuel 14/25, s.398). SONUÇ: Türkler İslâmiyet’i İran aracılığıyla Araplardan aldıktan sonra eski kültürlerinde pek çok değişmeler meydana geldi. Yeni din, beraberinde yeni kültürü de getirdi. İslâm dini daha ilk ortaya çıktığı andan itibaren diğer din ve kültürlerle temasta bulunmuştur. İsrailiyat adını verdi- ğimiz bu bilgiler, doğrudan veya dolaylı olarak İslam’a girmiştir. Türkler İslamiyet’i kabul etmekle, sözünü ettiğimiz farklı din ve kültür unsurlarıyla karşılaşmıştır. Sonuç olarak; yukarıdan beri anlat- maya çalıştığımız, Tevrat’ta benzerleri ya da aynısı yer alan motiflerin, Türk kültürüne, İslam dini ve medeniyeti vasıtasıyla girdiğini söylemek ihtimal dâhilindedir diyeceğiz. Bu benzerliğin veya aynılığın diğer bir sebebi olarak da bir başka ihtimali hatırlatacağız. O da Tevrat’ın, kendinden evvelki kültürlerden, özellikle Türk kültüründen etkilendiğini söylemektir. Nitekim bazı araştır- macılar -Muazzez İlmiye Çığ- Sümer kültürünün ve Sümer edebî eserlerinin Tevrat’a kaynaklık