Türk Halk Edebiyatı

431 Toplumsal Bellekte Kıyafetin Türküsü Türk Halk Edebiyatı …. Bütün dünya senin olsun Bir dost bir post yeter bana Atlas libas senin olsun Bir dost bir post yeter bana …. ( Erzincan- İpek Bayrak Süleyman Yıldız) KADİFE İpek ya da pamuk ve yünden yüzü tüylü bir çeşit kumaştır. 14.-15. yüzyıllardan itiba- ren Bursa’da dokunmuş Türk kadifeleri Avrupa pazarlarında en makbul Türk kumaşlarından biri olarak tanınmıştı. Reşat Ekrem Koçu (1967: 136) kumaşı; zengin ve kibar harcı bir kumaş olarak meşhur diye tarif eder. Aşağıda örnek verdiğimiz Cemalim türküsünde de kadifenin hali vakti kimselerce giyilen bir kumaş olduğunu görüyoruz. Ürgüp’ün varlıklı ailelerinden Cemal’in kalleşçe öldürülme hikâyesini anlatan bu türküde Cemalin ekonomik ve toplumsal statüsü hakkında türkü- nün içindeki “kadife” ve “cebinde parlayan dükkân anahtarı” sözleri bilgi veriyor. ………… Cemalin giydiği ketenden yelek Al kana boyanmış don ile göynek Sana nasip oldu ecelsiz ölmek ……........ Cemalin giydiği kadife şalvar Dükkanın kilidi cebinde parlar Oğlun da çok küçük beşikte ağlar ……......... (Ürgüp- Refik Başaran, Avanoslu Selahatin, Nida Tüfekçi) BASMA Fransızca emprime karşılığı olan basma daha çok alt ve orta tabakada rağbet görmüş bir kumaştır. Koçu (1967:25) basmadan söz ederken şöyle söyler “ … basmalar arasında öylesine zengin ve çiçek tezyinatlı olanlar vardır ki bunlar, zengin tabakanın taze kadın ve kızlarının da isteğini çektiği halde, bir basma entari kestirip giymek imkanını bulamamışlar, basma giymek muhitlerinde hoş görülmemiştir”. Eli elekli gelin türküsünde de basmanın daha çok köy kızları tarafından giyilen bir kumaş olduğunu eli elekli, basma yelekli sözlerinden anlıyoruz.