Türk Halk Edebiyatı

44 Prof. Dr. Ali Berat ALPTEKİN T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı lenen zorbanın kalbini böyle mühürler” (Mümin Suresi, 35. Âyet). 5. Hüthüt Kuşu Motifi Anadolu anlatmalarında Allah’ın elçisi Hazreti Süleyman’a haber getirip götüren Hüthüt kuşu motifinin kökeni; Neml Suresi 20-29. Âyetlerdir. Hüthüt Kuşu’nun aslını araştırmaya bile gerek olmadığını düşünüyoruz. O, bütün mukad- des kitaplarda ve tabiî ki Kur’an-ı Kerim’de geçmektedir. Söz konusu anlatı yazılı kaynaklarda olduğu gibi sözlü anlatılarda (masal, efsane, halk hikâyesi) da karşımıza çıkmaktadır. Yazılı anlatılarda Uzun Firdevsi tarafından XV. yüzyılda derlenen metinleri ve bunların bilimsel yönden incelenmesini ise Daşdemir (2012) yapmıştır. Bu sebepten, başlık altında örnekleme yapmak tekrara düşmek olacaktır. 6. Rüya Motifi Şaman geleneğinden bu yana Türk kültür hayatında önemli bir yeri olan rüya motifinin kökeni konusunda çeşitli görüşler ileri sürülmekle birlikte, bu motifin Kur’an-ı Kerim’de; Yusuf Suresi 43-100. Âyetlerde, El-İsra Suresi 60. Âyette, El-Fetih Suresi 27. Âyette, Es-Saffat Suresi 105. Âyette görülmesi dikkatlerden kaçmamaktadır. “(Yusuf’un yanına gelerek dedi ki:) Ey Yusuf, ey doğru sözlü kişi! (Rüyada görülen) yedi arık ineğin yediği yedi semiz inek ile yedi yeşil başak ve diğerleri de kuru olan (başaklar) hakkında bize yorum yap. Ümit ederim ki, insanlara (isabetli yorumunla) dönerim de belki onlar da doğruyu öğrenirler.” (Yusuf Suresi 46. Âyet) “ Andolsun ki Allah, elçisinin rüyasını doğru çıkardı. Allah dilerse, siz güven içinde başları- nızı traş etmiş ve kısaltmış olarak korkmadan Mescid-i Haram’a gireceksiniz. Allah, sizin bilmedi- ğinizi bilir. İşte bundan önce size yakın bir fetih verdi. ” (Fetih Suresi 27. Âyet.) “ Her ikisi de teslim olup, onu alnı üzerine yatırınca: Ey İbrahim! Rüyayı gerçekleştirdin. Biz, iyileri böyle mükâfatlandırırız. Bu, gerçekten çok açık bir imtihandır, diye seslendik.” (Es-Saf- fat Suresi 105. Âyet) Bu motiflerin sayısını daha da çoğaltabiliriz. Ama bu örnekler bizim görüşümüzü değiştir- meyecektir. SONUÇ Bütün bu açıklamalardan sonra diyebiliriz ki sözlü kültür ortamında anlatılan masalların hepsini, Hindistan’a, mitolojik veya antropolojik kökene bağlamak doğru değildir. Bütün masalları tek bir kaynağa bağlamak yerine, “Tarihi-coğrafî” metoda uygun olarak hepsini tek tek incelemek daha faydalı olacaktır. Yukarıda ele aldığımız masal motifleri, mevcut kaynakların dışında başka bir kaynağın varlığına daha işaret etmektedir ki bu da dinî kitaplardır. Özellikle Anadolu sahasında anlatılan masallarda yer alan önemli motiflerin benzerinin Kur’ân-ı Kerim’de de geçmesi, bazı dinî olay ve kıssalarla örtüşmesi, bu masalların kaynağının dinî kitaplara dayandığını göstermektedir.