Türk Halk Edebiyatı

441 Manas’ın Hayvanlarla İlgili Epitetleri Türk Halk Edebiyatı Yukarıdaki metinlerde Manas’ın kahramanlığı, savaşçı kişiliğine ait fizikî özellikleri parsa, parsın özelliklerine benzetilmiştir. Örneğin, ilk metinde savaşa çıkan, savaşa hazırlık yapan Ma- nas’ın düşmana olan bakışı pars bakışıyla özdeşleştirilmişse, ikinci metinde Manas’ın savaşçı kişiliği, düşmanlara sertliği, keskinliği parsa benzetilmiştir. Manas’ın kişiliği tasvir edilen üçün- cü metinde onun savaşmak için, halkına direk olmak için doğduğu anlatıldıktan sonra işte bu özelliklerinden dolayı pars olarak doğduğu belirtilmektedir. Yani Manas’ın savaşçı kişiliği parsla özdeşleştirilmiştir. 3. Colbors (Kaplan) Manas için arslan ve parsla birlikte colbors (kaplan) epiteti de kullanılmaktadır: S. Orozbakov, ‘Manas’, II. kitap, s. 132 Manas Destanı (Özgün Metin) Türkiye Türkçesine Aktarımı Colbors Manas col baştap, Caanger cakka barganı. Kaplan Manas başlayıp, Caanger tarafa geldiler S. Karalaev, ‘Manas’, 2010, s. 000 Manas Destanı (Özgün Metin) Türkiye Türkçesine Aktarımı Baskan taşı bırkırap, Colum üydöy çoŋ daŋkan Colbors Manas kök caldın Töbösündö çırkırap. Bastığı taş ufalanıp, Çadır gibi topraklar Kaplan Manas kök calın Tepesinde görünüp. C. Mamay, ‘Manas’, 2004, s. 353 Manas Destanı (Özgün Metin) Türkiye Türkçesine Aktarımı Colbors Manas kep aytat, Dooş salıp bek aytat, Tobum uksun dep aytat. Kaplan Manas söylüyor, Yüksek sesle sert söylüyor, Halkım duysun diye söylüyor. Gördüğümüz gibi yukarıdaki metinlerde Manas’ın epiteti olarak colbors (kaplan) kullanıl- mıştır. Bu metinlerdeki kullanım özelliğine göre kaplan Manas’ın kahramanlığını, cesurluğunu yansıtmaktadır. Bu Türk kültüründeki kaplanın anlamına uygun gelmektedir. Çünkü Türklerde kaplan cesur ve kahraman olarak tasvir edilmiş, güç ve yiğitliğin (alplığın) sembolü olarak kabul edilmiştir (Roux, 2000: 230; Çoruhlu, 1998: 152). Dede Korkut Destanında Tepegöz kaplana benzetilerek, söz konusu destanda kaplan motifi güç, yiğitlik ve yenilmezlik sembolü olarak kul- lanılmıştır (Özkartal, 2012: 67). Y. Çoruhlu, kaplanın arslan gibi bir taht sembolü olduğunu ifade etmektedir (Çoruhlu, 1998: 153). K. Belek, Eski Türkçedeki kaplan anlamına gelen ve Kara- hanlılarda bir unvan, epitet olarak kullanılan to ŋ a kelimesini arslan epiteti ile ilişkilendirmektedir (Belek, 2014: 253). Kırgızlardaki kaplan totemi hakkında M. Dıykanbaeva bunları belirtmektedir: Kırgızlar kaplanı kutsal hayvan olarak görürler. Bundan dolayı kaplanın tırnaklarını, yününü, kuy- ruğunun uçlarını çocukların beşiklerine takarlar. Bunlar çocukları nazardan korurdu. Eğer ada- mın rüyasına kaplan girerse büyük bir iyiliğin isaretidir. Bildiğimiz gibi Kırgızlar ın kahramanlık