Türk Halk Edebiyatı

442 Yrd. Doç. Dr. Nurdin USEEV T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı destanlarında kahramanın annesi hamile kalınca kaplanın yüreğine aşerermiş. Annenin kaplanın yüreğini şiddetli arzulaması doğulacak çocuğun şer, kahraman olarak doğmasıdır. Halk da o kahramanları “kaplan”, “şer” sıfatları ile adlandırırdı. Bu örnekler Kırgızlar’ın kahramanlık destanı Manas’ta sık sık karsımıza çıkmaktadır (Dıykanbaeva, 2009: 130). Buna göre colbors (kap- lan) epiteti arslan epiteti gibi hükümdardı da ifade etmiştir. Belirtilmesi gereken durum, B. Ögel, Türklerin pars, kaplan ve yolbarsı zaman zaman birbirine karıştırdığını kaydetmektedir (Ögel, II, 1995: 535). Bundan dolayı Manas Destanındaki kabılan ve colbors epitetlerinin genel kaplanı bildirdiğini düşünmek mümkündür. 4. Arslan, Kaplan ve Parsın Bütünlüğü Manas Destanında arslan, kaplan ve pars Manas’ın savaşçı kişiliğini ve savaşa girdiği anı tasvir eden kalıp metinlerde birlikte geçmektedir: S. Karalaev, ‘Manas’, 2010, s. 93 Manas Destanı (Özgün Metin) Türkiye Türkçesine Aktarımı Kara çaar kabılan Kadimki Manas balanın Kaptalında çamınat, Çolok kök cal arslan Oşpurdu cara tartçuday, Bet aldında kamınat. Kara alaca kaplan İşte bu Manas çocuğun Yan tarafında hazırdır, Kısa kuyruklu mavi yeleli arslan Oşpur’u yaracak gibi Ön tarafta hazırdır. S. Karalaev, ‘Manas’, 2010, s. 105 Manas Destanı (Özgün Metin) Türkiye Türkçesine Aktarımı Koldogonu bir toguz, Oşol künü Manastı Koldop algan kezi eken. Kara çaar kabılan Coonu közdöy bet alsa Kaptalında çamınıp, Çolok kök cal arslan Coldoş bolup baatırga, Art cagında çamıngan. Kollayanı bir toguz O günü Manas’ı Kolladığı zamanmış. Kara alaca kaplan Düşmana saldırdığında Yan tarafında hazırdır, Kısa kuyruklu mavi yeleli arslan Yoldaş olup kahramana, Arka tarafında hazırdır. Yukarıdaki satırlarda Manas’ı kollayan hayvanlar olarak kaplan ve arslan verilmiştir. Bunun hem gerçek nedeni hem de sembolik anlamı vardır. Gerçek nedenini kaplan ve arslanın yırtıcı, güçlü, cesur hayvanlar olmasıyla açıklayabiliriz. Bundan dolayı arslan savaş, zafer, iyinin kötüyü yenmesi, kuvvet ve kudret sembolü olmuştur (Çatalbaş, 2011: 51). Manevî anlamı da eskiden beri gelen inançlarla ilişkilidir. M. Eliade, kaplan ile arslanın şaman kültü inançlarına göre