Türk Halk Edebiyatı

91 KIRGIZ HALK KÜLTÜRÜNDE BEYAZ (AK) RENK Dr. İlknur BAYRAK İŞCANOĞLU 1 Giriş Türkçe sözlükte cisimler tarafından yansılanan ışığın gözde oluşturduğu duyum şeklinde tanımlanan renk, sosyal ve kültürel anlamda da pek çok farklı anlam kazanmıştır. Rengi insan hayatında ve toplumsal yaşamda çok boyutlu olarak düşünmek gerekir. Renk çok boyutludur çünkü rengin kültürel, toplumsal, sosyolojik, ,iletişimsel, dilsel, psikolojik, dinsel açıdan anlamları vardır. Renk toplumsaldır çünkü renk farklı toplumlarda değişik anlamlar taşır. Rengin toplumlara göre ayrı anlamlar taşıması toplumların yaşadığı doğa şartlarından, inançlarından ve kültürlerin- den kaynaklanmaktadır ( Özer, 2012: 279). Renk dinseldir. Farklı renkler farklı inançlarda farklı anlamlar kazanabilir. Örneğin beyaz renk, Kuran-ı Kerim’de farklı anlamlarda on iki ayette geç- mektedir. Kıyamet günü Müslümanların renginin beyaz olacağı ve yüzlerinin ağaracağı, Allah’ın rahmetine mazhar olacakları vurgulanmaktadır ( Okcu, 2007: 140). Kur’an-ı Kerim’de Yusûf suresinde, göze ak düştü diyerek beyaz ile hüzün ve ümitsizlik ifade edilmiştir. Saffât suresinde, cennetteki bütün güzel şeylerin renginin beyaz olduğu söylenmiştir( Okcu; 2007: 141). Kuran- ı Kerim’de beyazın hüzün ve ümitsizlik dışında olumlu anlamlara sahip olduğu görülür. Renk psi- kolojik bir boyuta sahiptir çünkü renklerin insanları duygusal olarak etkilediği hemen hemen bütün toplumlarda kabul edilmiştir ( Erim, 2000: 12). Her renk insanı farklı şekilde etkileyebilir. Örneğin kırmızı sinirleri uyandırıp kan dolaşımını hızlandırırken sarı parlak bir renktir; bu sebeple sarı ren- gin insana neşe verdiği söylenmektedir ( Erim, 2000: 12). Renk kültüreldir çünkü farklı kültürlerde farklı kültürü temsil eder hâle gelmiştir. Örneğin beyaz renk Türklerde batıyı temsil etmektedir ( Mazlum, 2011: 128). Renk farklı dönemlerde ve kültürlerde çeşitli anlamlar kazanıp zamanla millî ve manevî değer haline de gelmiştir ( Mazlum; 2011: 5). Kısacası renk, farklı toplumlarda ve farklı kültürlerde dinsel, iletişimsel, toplumsal, sosyal… olmak üzere pek çok anlam kazanmıştır. 1 Gazi Üniversitesi TÖMER, Türk Dili Okutmanı.