Türkçe Uyku Dualarının Telkin Ettiği Toplumsal Değerler

289 Türkçe Uyku Dualarının Telkin Ettiği Toplumsal Değerler Gelenek, Görenek ve İnançlar 9) Uyuyan bedeni Allah’a teslim edip, korunağın kapısını Muhammed mührüyle ve Kâbe (Cebrail) kilidiyle üflemek ( güven ); 10) Muhtemel engellere karşı; selametle, karanlıktan aydınlığa günahsız erişmek için, Fatma Anamız yoldaşlığında rahmete mazhar olarak, meleklerin sorgu yardımıyla cenneti/uykuyu dilemek ( teslimiyet ). Bu aşamalara ( dinlenme, sorgulama, iman tazeleme, imanda ısrar, ölümü güzelleme , cenneti arzulama, cennette, olmayı düşleme, tedbir alma, güven ve teslimiyet ) birebir değil, ama kabaca riayet edildiğini iki dua metniyle örnekleyebiliriz; Bismillâhi a’lâ Dört yanım kal’a ( dinlenme ) Kapım minâre ( tedbir ) Kilidim Cebrail Bekçim bekçim bir Allah ( güven ) Beklerim inşâallah ( cenneti arzulama ) Her melek şâhidim olsun ( iman tazeleme ) Dinime imânıma ( imanda ısrar) Kabirdeki toprağıma ( teslimiyet ) Cennetteki yaprağıma. ( cenneti düşleme ) (Kula - Manisa) (Not: Kelime-i şahadet söylenir ve yatılır). (Okumuş, 1992, 34) Yattım sağıma Döndüm soluma ( dinlenme ) Muhammed dinime ( sorgulama ) Gel feriştah yanıma, ( cenneti düşleme ) Gözümdeki Kur’anıma ( iman tazeleme ) Göğsümdeki imanıma imanda ısrar) Hazır Kadir bir Allah ( tedbir ) Kapısı Kul Hüvellah Kilidi Yasindir ( güven ) Eşhedü en la ilahe illallah ( teslimiyet ) Ve eşhedü enne Muhammeden abdühû ve resûlühû (Menemen – İzmir) (Okumuş, 1992, 33 vd.) Uyku duasının, ilgili olduğu eylem (uyku) ile ilişkisine bağlı olarak içkin ve ilgisizliğin- den hareketle aşkın işlevinin de tartışılacağı bildirimizde esasen diğer durumsal dualarla bir karşılaştırma için zemin hazırlanacağı kanaatindeyiz. Görüldüğü gibi, uyku dualarının içeriğinde uyku problemi ile ilgili (16. ve 17. duayı dikkate almazsak) herhangi bir dilek/istek dile getirilmiyor. Dahası maddi yorgunluğun giderilmesi ve bedenin ertesi gün için tazelenme ihtiyacına yönelik yatılan uyku öncesi dualarda maddi/bu dünyaya yönelik somut bir talep/beklenti de yok. “Kuş gibi kalkmak” benzetmesinden öte, ne kişinin kendi sağlığı ne de sevdikleri için bir dileği söz konusu değil. Sadece inancının gereği olarak, daha çok ölüm hali/ihtimali ve sonrasında ne olacağına dair hayali beklentiler dile geliyor. O halde uyku dualarının metin içkin amacı “öbür dünya”yı öncelemektir. Bu dünya fanidir, geçicidir. Aslolan ölümden sonrasıdır. Ancak bunun idrakine va- rıldığında duanın metin (dışı) aşkın işlevi gerçekleşiyor: Sağladığı ruhsal rahatlama uyku (geçici ölüm) öncesi hazır bulunuşluğu sağlıyor ve beyin/beden uykuya geçiş için uygun duruma geliyor. 4. Sonuç Uyku dualarının sosyal-toplumsal işlevini öncelikle burada, yani bireysel trans (aşkınlık) durumunda aramak gerektiğini düşünüyoruz. Maddiyattan, dünya malından vazgeçen, dünyalığı önemsemeyen ve ölümün kaçınılmazlığı karşısında yaratana sığınan kişi profilinin teorik olarak toplumsal alanda insana ve diğer canlılara (yaratılana) karşı daha saygılı ve anlayışlı olacağını