Türkiye Müzik Eğitiminde Geleneksel Çalgılarımızın Yaygınlık Kazanamaması Üzerine Bir İnceleme

176 Doç. Dr. Barış KARAELMA T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Mevcut mevzuata göre ilkokul 1-4. sınıflarda müzik derslerine sınıf öğretmenleri girmek- tedir. Değerlendirme ve Sonuç Geleneksel çalgılarımızın sistemli olarak Türk eğitiminde yer almadığını açıkça söyleye- biliriz. Müzik eğitimi amaçlı kurulmayan diğer eğitim kurumlarında müzik dersi gerek Osmanlı gerekse Cumhuriyet döneminde Batı temelli işlenmiş olup geleneksel çalgılar yaşam alanı bula- mamıştır. Müzik eğitimi amaçlı kurumlarda ise her ne kadar Darülelhan’da sistematik biçimde ud, kanun, ney, tanbur vb. gibi çalgıların eğitimine başlanmış olsa da bu eğitimin ömrü kısa sürmüş- tür. Bu okulda Halk müziği türündeki çalgılarımıza da resmi statüde öğretilmediği görülmektedir. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda da durum pek farklı değildir. Mesleki müzik eğitimi ve müzik öğretmeni yetiştirme işi Cumhuriyetin ilk yıllarıyla başlamış olmasına rağmen bağlama öğretiminin mesleki müzik eğitimi yapan bu kurumlara girişi 1973 yılında Gazi Eğitim Enstitüsü Müzik Bölümü ile olmuştur. Hemen takibinde 1976 yılında İstanbul’da açılan Türk Müziği Devlet Konservatuarı’nda yapılan çalışmalarla bağlama öğretimi konusunda önemli çalışmalar kaydedilmiştir (Yener 2003). Günümüzde ülke çapındaki Müzik Öğretmenliği Anabilim Dallarının büyük çoğunluğunda Yükseköğretim Kurulu internet sayfasında yer alan program kullanılmakta olup geleneksel çalgılarımızdan sadece bağlamanın adı ders adında parantez içerisinde gösterilmek suretiyle yer almaktadır. Okul çalgıları I-II-III (Gitar-Bağlama-Blok Flüt) adı altında işlenen bu derste bağlama çalgısı sadece 1 dönem ve toplu olarak öğretilmektedir. Haftada 2 saat işlenen bu dersin 30 da- kikası bütün bağlamaların akortlanması ile geçmektedir. Gazi Üniversitesi Müzik Öğretmenliği Lisans Programı 2014 yılında müfredat değişikliğine gitmiştir. Bu programda piyanonun yanı sıra bağlama da iki yıl bireysel işlenmekte olup zorunlu statüye getirilmiştir. Bu program aynen Giresun Üniversitesi’nce de uygulanmaktadır. Aynı programda ilk iki yıl THM Teori ve işitme eğitimi, THM koro (dört yarıyıl), son iki yıl TSM Teori ve işitme eğitimi, TSM koro dersleri (dört yarıyıl) işlenmektedir. Millî Eğitim Bakanlığı da Gazi Üniversitesinin bu programına benzer bir programı Güzel Sanatlar Liselerinde 2016-2017 eğitim öğretim yılından itibaren uygulamaya geçirmiştir. Bu okul- da da bağlama, piyano gibi zorunlu çalgıdır. THM ve TSM dersleri hem teorik hem de repertuar bakımından işlenmektedir. Çalgıların milli eğitim sistemine uygunluğunda özellikle öğrencilere yönelik olan bazı kriterlerin göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Bunlar taşınabilirlik, sağlamlık, kolay ses elde edebilme, ekonomik ve akortlu olmaları gibi kriterlerdir. Geleneksel çalgılarımızın birçoğu bu kriterlerin büyük kısmını taşımadığı için halen günümüzde bile önerilememektedir. 1936 yılında günümüzde Gazi Üniversitesi Müzik Öğretmenliği Anabilim Dalı olarak bili- nen eğitim kurumunun başına Alman müzik eğitimcisi Eduard Zuckmayer getirilmiştir. Zuckma- yer’in girişimleriyle Rönesans çalgısı ve Alman eğitim sisteminde yaygın olarak kullanılan blok flüt (recorder) Türk eğitim sisteminde de yavaş yavaş yerini almıştır. Çünkü bu çalgı geleneksel