Uygarlıklar

16 Anahtar Kelimeler: Lidyalılar Tarihçi Herodotos’a göre M.Ö. 7. yüzyılda Batı Anadolu’da merkezi Sardes kenti olmak üzere yeni bir devlet ortaya çıkan Lidya Devleti’ni Heraklitler sülâlesi kurmuştu. Lidya Kralı Giges zamanında ise iktidar Mermenatlar sülâlesinin eline geçmişti. Giges, takriben M.Ö. 687’de kral olmuş, zamanında Lidyalılar, kendi kıyılarındaki Milethos, Smyrna (İzmir), Kolophon şehirleri üzerine yürümüilerdir. Kolophon’u ve Lidya ovasının batısındaki Spylos Magnesia (bugünkü Manisa) ele geçirilmiştir. Ancak Giges Batı Anadolu üzerine yürümekte olan Kimmer kavimlerine karşı başarılı olamamıştır. M.Ö. 609 yılında iktidara gelen Alyattes, Kimmerleri ağır bir yenilgiye uğrtarak memleketinden çıkarmayı başaracaktır. Kimmerler çekildikten sonra Anadolu’da Med hâkimiyeti başlamıştır. Med Devleti Kızılırmak Nehri’ne kadar bütün Doğu Anadolu’ya hâkim olmuştu. Kızılırmak Nehri’nin batısında kalan Anadolu toprakları ise, hâlâ Mermenatlar sülâlesinin yönetimindeki Lidya hâkimiyeti altında bulunuyordu. Kızılırmak’ın iki tarafında bulunan bu iki büyük devletin, eninde sonunda çarpışacakları muhakkaktı. Nitekim Keyaksar ile Lidya Kralı Alyattes’in orduları M.Ö. 28 Mayıs 585 tarihinde Kızılırmak’ın doğusunda karşılaşmışlardı. Fakat bu sırada Miletoslu büyük bilgin Thales’in o yıl içinde olacağını daha önceden bildirdiği güneş tutulması gerçekleşmiş, gündüz geceye dönmüştü. İki taraf da bunu ilâhî bir ihtar kabul ederek, aralarında barış yapmışlardı. Ayrıca Lidya Kralı Alyattes, kızı Aryenis’i Med Kralı Keyaksar’ın oğlu Astyages’e vererek, aralarındaki dostluğu, akrabalık bağlarıyla daha da kuvvetlendirmişlerdi. Alyattes, M.Ö. 565 yılında ölmüş ve yerine oğlu Kroisos Lidya Kralı olmuştu. Med Kralı Keyaksar’dan sonra da oğlu ve halefi Astyages, Med tahtına geçmişti. Fakat bir müddet sonra Med Kralı Astyages, Pers sülâlesi prenslerinden Kyros tarafından mağlûp edilmiş ve Anadolu üzerindeki Med hâkimiyeti de Persler’e geçmişti. Aynı dönemde Lidya Kralı Kroisos ile Mısır Firavunu Amasis, aralarında Kyros’a karşı bir ittifak yapmışlardı. Ege Denizi’nde çıkış arayan Kyros, bunu bir savaş sebebi sayarak Lidya üzerine yürümüştür. Pteria (Boğazköy) şehri yakınlarında meydana gelen savaşı Persler kazanmış, Kroisos idare merkezi Sardes’e kaçmış, Pers Kralı Kyros ise yıldırım hızı ile Sardes üzerine yürümüş, şehri zapt etmiş ve Kroisos’u esir almıştı. Böylece Lidya Devleti de tarihe karışmıştır. Kaynak (Source): Leroux, J. Gabriel-Georges Contenau; Eski Akdeniz Ve Yakın Doğu Uygarlıkları , Çev. Nihal Önol, İstanbul 1966. Memiş, Ekrem; Eskiçağ Türkiye Tarihi (En Eski Devirler’den Pers Ġstilasına Kadar , Konya 2002, s. XIV + 312.