Uygarlıklar

2 2.2. Uygarlıklar 2.2.1. Hititler Anahtar Kelimeler: Hititler Proto-Hitit olarak da nitelendirilen Hattiler’den sonra Anadolu’ya yeni bir akın oldu. Bu yeni gelen kavim Kızılırmak’ın kavisi içine yerleşti (M.Ö. 2000). Bunlar birçok prenslikler kurdular. Bu kavme tarihte “Hititler” adı verilmişti. Hititler’in tarihi iki kısma ayrılır: a. Eski imparatorluk, b. Yeni imparatorluk. a. Eski Ġmparatorluk Naşaş şehri prensinin oğlu “Annitaş” M.Ö. 1900 yılında bütün prensliklere hâkim olarak ilk defa Hitit birliğini kurmaya muvaffak oldu. Bu Hititler Naşaş dili konuşmakta idiler. Annitaş’tan sonra bu devletin en ünlü hükümdarı “Labarnaş” idi. Labarnaş adı Hititler’de daha sonra Büyük Hükümdar” unvanı olarak kullanılmıştır. Bu hükümdar zamanında devlet bir imparatorluk hâline geldi. Labarbaş Kapadokya bölgesi aldıktan sonra Toroslar’ı da istilâ etti. Batı Anadolu’daki Lüvililer’in de üzerine bir sefer açtı. Labarnaş’tan sonra hükümdar olan “Hattuşil I” zamanında Hititler’in siyasî nüfuzları Suriye’ye kadar uzandı. Eski Hitit İmparatorluğu en yüksek devrine “Murşil I” zamanında ulaşmıştır. Birinci Murşil hükümet merkezini “Hattuşaş-Boğazköy” e nakletti. Bu devirde Hattiler’le Hititler tamamen kaynaştılar (M.Ö. 1810). Birinci Murşil Halep şehrini istilâ ederek burada bulunan prensliği kaldırdı. Kargamış Hititler’in topraklarına katıldı. Bundan sonra Brinci Murşil ordusuyla Bâbil üzerine yürüyerek bu şehri de yağma etti (M.Ö. 1800). Ancak daha sonra Birinci Murşil âsilzadeler tarafından öldürüldü. Bunun neticesi olarak iç karışıklıklar çıktı. Hitit Devleti bir asır kadar entrikalar ve ihtiraslar yüzünden zayıf düştü. Birçok bölgeler Hititler’in elinden çıktı. Bu karışıklık “Telepunuş” zamanına kadar sürdü. Bu hükümdar iç mücadelelere son verdi. Bir de kanun yaptı. Fakat yine iç karışıklıklar devam etti. Hitit tarihi iki asır kadar sönük geçti. Bu zaman Hurriler’in egemenliğine geçtikleri tahmin edilmektedir. b. Yeni Ġmparatorluk İki asır durgunluktan sonra Hititler’in tekrar birliklerini kurdukları görülmektedir. M.Ö. 1450 tarihinde “Tudhaliya II” adlı bir hükümdar yeni hükümdarlığı kurmaya muvaffak oldu. Bu hükümdar Mitanniler’in üzerine yürüyerek Halep’i tekrar aldı. Bundan sonra “Hatusil II” Suriye’de birtakım yerler ele geçirdi. Ancak yine iç karışıklıklar çıktı. Bu defa Hititler’in başına “Unutulmaz Ata” unvanını alan “Şuppiluliuma” geçti (M. 1400). Bu hükümdar Anadolu’da Hitit egemenliğini yeniden kurdu. Cesur bir komutan iyi bir politikacı idi. Suriye prensleriyle anlaştıktan sonra Halep’i sonra da Kadeş’i zapt etti. Mitanni kralının oğlunu damat edinerek bu devleti de egemenliği altına aldı. Mısır Firavunu’nun dul karısı Şuppiluliuma’dan kendisine koca olmak üzere oğullarından birini göndermesini rica etti. Fakat Mısır’a giden genç prens öldürüldü. Şuppiluliuma da bulaşıcı bir hastalıktan öldü.