Yörük Kültüründe Meydana Gelen Değişmeler

475 YÖRÜK KÜLTÜRÜNDE MEYDANA GELEN DEĞİŞMELER 1 Prof. Dr. Metin ÖZKUL 2 - Âdem ÖTER 3 GİRİŞ Toplumların kültürel birikimleri kendi tarihselliklerindeki yaşam deneyimlerinin bir ürünü- dür. Kültür değişimine olduğu kadar oluşumuna da etki eden biyolojik, teknolojik ve çevre faktör- leri içinde çevre; kültür oluşumunun potansiyel kaynaklarını içinde barındırması açısından olduk- ça önemlidir. Örneğin bugünün ulaşım imkânları, toplumların fiziki olarak içinde yaşadığı çevrenin önemini, ulaşıma elverişlilik açısından görece azaltmış olmasına rağmen, geçmiş yaşam biçim- lerinde bu bağımlılığın çok önemli olduğunu söyleyebiliriz. Bu nedenle, kültürün oluşumunda etkili olan çevre koşulları, daha sonraki yaşam biçimlerini de belirleyen bir potansiyele sahiptir. Orta Asya Türk kültür ve medeniyetinin oluşumunda da yaşanılan coğrafyanın etkisi büyük ol- muştur. Türk kültür ve medeniyetinin doğup büyüdüğü Orta Asya’nın coğrafi olanaklarına uygun yaşam tarzı, Türklerin göç ettikleri yerlerde oluşturdukları yaşam alanlarının seçimini etkilemiştir. Tarihte, Orta Asya’da yaşayan Türk toplulukları, bir yandan tarımsal faaliyetler yaparken, diğer yandan civar yaylalarda hayvancılığa yönelik, yarı göçebe bir hayat sürdürmüşlerdir. Öte yandan bölgelerindeki yer altı servetlerini değerlendirmek üzere madencilik/demircilik işleriyle de meşgul olmuşlardır. Türkler demirden yaptıkları silahlar sayesinde kuvvet bakımından komşularına üstün olmuşlardır. Yarı göçebe Türkler yazları Tanrı Dağının serin ve güzel yaylalarında yaylalarken kışlarını da Tanrı Dağına bitişik sıcak ovalarda; Batı Türkistan, Doğu Türkistan ya da Kaşgar vilayetlerinde kışlamışlardır. 1  Bu çalışmanın alan araştırma verileri, proje yürütücüsü Prof.Dr.Metin Özkul, Proje Araştırmacısı Adem Öter tarafından yapılmakta olan ve Süleyman Demirel Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinas- yon Birimince desteklenen 3526-D1-13 nolu proje çalışmasından alınmıştır. 2  Prof.Dr. Metin ÖZKUL, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi, Sosyoloji Bölümü Öğre- tim Üy. metinozkul@sdu.edu.tr 3  Adem ÖTER, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji ABD., Doktora Progra- mı, ademoter@yahoo.com