Aşık Tarzı Şiir Geleneğinde Tecnis

312 Prof. Dr. Metin ÖZARSLAN - Hüseyin ALDEMİR T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı 1 Yar 17 31 Oku 2 61 Beze 1 91 İbadet 1 121 Seyran 1 2 Yüz 14 32 Pay 2 62 Boyla 1 92 İç 1 122 Suna 1 3 Gül 10 33 Rahim 2 63 Bul 1 93 İhdiyat 1 123 Sükûn 1 4 Dal 9 34 Serdar 2 64 Burcda 1 94 İnci 1 124 Şiraz 1 5 Sine 9 35 Sin 2 65 Bünyad 1 95 Kamil 1 125 Temiz 1 6 Dağ 8 36 Turna 2 66 Canavar 1 96 Kandil 1 126 Tuğra 1 7 Dil 8 37 Ün 2 67 Çalım 1 97 Kazan 1 127 Ud 1 8 Bend 6 38 Yan 2 68 Çar 4 98 Keman 1 128 Umman 1 9 Yer 6 39 Yanar 2 69 Çarh-ı dûn1 99 Kış 1 129 Utanır 1 10 Güzel 5 40 Yanası 2 70 Çine 1 100 Kıyam 1 130 Var 1 11 Yed 5 41 Yaz 2 71 Dalgın 1 101 Kolay 1 131 Vatan 1 12 Ay 4 42 Yedi(zi) 2 72 Dar 1 102 Koyansın 1 132 Viran 1 13 Divane 4 43 Yol 2 73 Def 1 103 Kuçayım 1 133 Yanmaz 1 14 Al 3 44 Bûs 2 74 Deng 1 104 Kum 1 134 Yaş 1 15 Bağ 3 45 Âbad 1 75 Derd 1 105 Meydan 1 135 Yetmiş 1 16 Kul 3 46 Acemi 1 76 Derman 1 106 Nazım 1 17 Lal 3 47 Adana 1 77 Dest 1 107 Nem 1 18 Uyar 3 48 Ağaç 1 78 Donanmalı 1 108 Neyler 1 19 Yaradan 3 49 Ahuda 1 79 Eda 1 109 Nur 1 20 Yaramaz 3 50 Âna 1 80 El anası 1 110 O candan 1 21 Ağa 2 51 Ara 1 81 Elif 1 111 Od 1 22 Boy 2 52 Arı 1 82 Ezber 1 112 Olana 1 23 Düş 2 53 Atan 1 83 Gök 1 113 Olduğu 1 24 Hasına 2 54 Atılan 1 84 Göz 1 114 On iki1 25 İsim 2 55 Avaz 1 85 Gurbetin 1 115 Sene 1 26 Kan 2 56 Aydın 1 86 Haliye 1 116 Ser 1 27 Kand 2 57 Bâde 1 87 Han 1 117 Serin 1 28 Kara 2 58 Bakayım 1 88 Hava 1 118 Servi 1 29 Nazar 2 59 Bar 1 89 Havf 1 119 Seylim 1 30 Odama 2 60 Beyit 1 90 Haya 1 120 Seyrah 1 2. Tablo: Cinas yapılan kelimelerin çoktan aza doğru kullanım sıklığı Yukarıdaki iki tabloda 62 tane tecnisin âşıklara göre dağılımı ve cinaslı kullanılan kelime- lerin listesi yer almaktadır. Buna göre şiirlerden bir tanesi 3; bir tanesi 5; bir tanesi 7; elli dokuz tanesi 4 dörtlükten oluşan tamamı 11’li hece vezni kalıbında şiirlerdir. 33 şiiriyle en fazla tecnisin sahibi olan Seyrânî’nin şiirlerinden 3 tanesi zincir-bend ayaklı koşma şeklindedir. Bu üç şiir dışın- da kalan tecnislerin tamamı âşık tarzının en yaygın şekli olan 11’li hece vezni kalıbındaki koşma şeklindedir. 2. Tabloya göre cinaslı olarak kullanılan 135 farklı kelimeden yâr kelimesinin 17 defa ile en sık tercih edilen sözcük olduğu görülmektedir. Yalın hâlde, birleşik kelime olarak ve çeşitli ekler marifetiyle cinaslı olarak kullanılan “yar” kelimesine sevgili; uçurum; kesmek, parçalamak; tâbi olmak, uymak; uykudan veya gafletten uyandırmak; vücutta oluşan yara, bere; fayda anlam- ları yüklenmiştir. Dolayısıyla diğer cinaslı kelimelerin her biri ayrı ayrı değerlendirildiğinde çok