Bir Macar Kroniği Chronica Hungarorum’daki Türk Kültür Ögeleri

291 BİR MACAR KRONİĞİ CHRONİCA HUNGARORUM’DAKİ TÜRK KÜLTÜR ÖGELERİ Mesude ŞENOL 1 Giriş János Thuróczy tarafından Latince olarak yazılarak 1488 yılında basılmış olan “Chronica Hungarorum” (Horváth, 1986) 2 , Macarların kadim tarihinden başlayarak Kronik’in yazılmış ol- duğu Kral Mátyás dönemine kadar Macar tarihini ele alan bir kroniktir. Ancak uzun yıllar birlikte yaşamaları ve ortak tarihe sahip olmaları nedeniyle bu Kronik Türk tarihi açısından da önemli bir kaynaktır. Kroniğin içinde yer alan Türk kültürü motiflerinin açıklamasına geçmeden önce Kronik hakkında kısa bir bilgilendirme yapacağız ve Türk-Macar tarihine genel bir çerçeve çizerek Türk kültür motiflerinin Kronik’te yer alma nedenleri üzerinde duracağız. Kronik ve Özellikleri Macaristan’da XI. yüzyıldan XV. yüzyıla kadar toplamda beş adet kronik yazılmıştır. Ch- ronica Hungarorum, bunların beşincisi ve sonuncusudur. 1488 yılında János Thuróczy tarafından kaleme alınan Kronik, Macar tarihi ile birlikte Türk tarihi açısından da büyük önem taşımaktadır. Kronik, orijinali Latince olarak yazılmış olup daha sonra Macarcaya çevrilmiştir 3 . Üç bölümden oluşmuş olan Kronik’in ilk iki bölümü genel Türk Tarihi açısından önem arz ederken, son bölümü 1 Mesude Şenol, Yüksek Lisans Öğrencisi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Genel Türk Ta- rihi ABD, senolmesude@gmail.com 2 Orjinali Latince olan Kronik, 1980 yılında “A Magyarok Krónikája” adıyla János Horváth tarafından (Európa Yayınevi) ilk olarak, yine 1986 yılında aynı kişi tarafından aynı başlıkla ikinci olarak (Helikon Yayınevi) ve son olarak da 2001 yılında “A Magyarok Krónikája És Siralmas Ének ” (Rogerius mester) (Osiris Yayınevi ) adı altında kollektif bir çalışma olarak Macarcaya çevrilmiştir. Bu çalışmada 1986 yılındaki çeviri esas alınmıştır. 3  Kitabı Latinceden Macarcaya çevirmiş olan János Horváth, Thuróczy’nin faydalanmış olduğu kaynakları da inceleyerek hazırladığı çok sayıdaki dipnotla okuyucuya kroniğin çevirisi yanında iyi bir tahlilini de yapmıştır.