Bir Macar Kroniği Chronica Hungarorum’daki Türk Kültür Ögeleri

296 Mesude ŞENOL T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Kronik’te, Sekeller bahsinde Attila’nın oğulları arasındaki çarpışmalara katılmayan ve Csaba ile birlikte ilk yurtları İskitya’ya dönmeyerek Pannonia’da kalan üç bin kişi, Batılı millet- lerden korktukları için Erdel’e çekilirler ancak kendilerini Macar değil, kendi kelimeleriyle Sicilus olarak adlandırırlar. Bu bahisteki en önemli nokta ise Thuróczy’nin Kronik’inde o zamana kadar ortaya konmamış Göktürk yazısının bir benzeri olan Sekel oyma yazısından bahsetmiş olmasıdır. Sekel kelimesinin etimolojisi konusunda bilim dünyasında oldukça çok sayıda farklı görüş ortaya atılmıştır. Macar dili konuşan Sekellerin kimlikleri ve tarihleri, ta ilk Macar kroniklerinden beri Macar tarihçileri açısından büyük ilgi odağı olmuştur. Gyula Németh’in Macarların onuncu boyu, Rásonyi’ye göre ise ilk boyu olarak tanımladığı Sekel adının etimolojisi ve kökenine dair Viktor Szombathely ve Laszlo Gyula’nın editörlüğünü yaptığı kitabın Sekellerle ilgili bölümünde bu ismin etimolojisi ve Sekellerin kökenine dair ayrıntılı açıklamalar yer almaktadır (Szombathely, Gyula,1988, s.16-54). Ülkemizde ise üzerinde birkaç kitap ve makale dışında çok fazla çalışıl- mayan ve Doğu Avrupa’da giderek sesleri daha fazla duyulan Sekeller, Türk tarihi açısından çalışılmayı bekleyen bir konu olarak önemini hâlâ korumaktadır. Gök Tanrı İnancı Yurt Tutan Macarlar, birlikte yaşamış oldukları Türk boyları gibi Gök Tanrı inancına sahip- tiler. Ancak bulundukları coğrafyada Hristiyan milletlerle çevrilmiş haldeyken daha önce Panno- nia havalisini yurt edinmiş olan Hunlar ve Avarlar gibi tarih sahnesinden silinip gitmek istemediler. Bu nedenle sonradan Aziz István adını alacak olan Kral Vajk, siyasi bir manevrayla Hristiyanlığı kabul etmiştir. Ancak halkın inanç biçimine oldukça ters düşen ve bu uğurda pek çok kan dökülen din değiştirme sonrasında Macarlar, fırsat buldukça eski dinlerine geri dönmek için ayaklanmışlardır. Bu ayaklanmaların nedeninde, Hristiyanlık’ta klişe için halktan gelirlerinin onda biri üzerinden istenen verginin de rolü büyük olmuştur. Kronik’te Kral István’ın, “…Halkın Hristiyanlıktan çok Pagan dinine istekli olduğu”nu be- lirten sözü ile yukarıda da değindiğimiz gibi, halkın Hristiyanlığı kabul ettikten sonra bile iki kez daha eski inançlarına geri dönmek üzere ayaklandığı bilgisi yer almaktadır. Sonuç: Örneklerden de anlaşıldığı üzere, Macarların kadim geçmişi, Türk boylarıyla yakın iliş- kilere dayanmaktadır. Bu ortak yaşam her alanda olduğu gibi kültürel alanda da Macarları et- kilemiştir. Burada ortaya koymaya çalıştığımız Türk kültür motiflerinin, XV. yüzyılda dahi Macar kroniklerinde yer alması bunun en güzel kanıtıdır. Resmi Macar tarihi görüşüne aykırı olsa da bugün Macaristan’da tıpkı Thuróczy Kroniği’n- de olduğu gibi hala kendilerinin Hunlardan geldiğini kabul eden Macarlar bulunmaktadır.