Çuvaş Halk Kültüründe Nime (İmece) Geleneği ve Nime Türküleri

107 Çuvaş Halk Kültüründe Nime (İmece) Geleneği ve Nime Türküleri Türk Halk Edebiyatı Nime türküleri Çuvaş halk edebiyatında nime yurrisem (nime Türküleri) , nime tĭvakansen yurrisem (nime yapanların türküleri) şeklinde kaynaklarda geçmektedir. Nime terimi ile ilgili açıkla- maları bildirinin başında yapmıştık. Yurĭ (türkü) terimi ise yine Türkçe bir kelimedir ve Türk lehçe ve diyalektlerinde oldukça yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Çuvaş halk edebiyatında günümüzde ezgi ile söylenen manzum eserleri karşılamada kullanılan yurĭ kelimesini, N.İ. Aşmarin, “şarkı”, “türkü” olarak kaydeder. Yurĭ kelimesi ile ilişkili olarak da yurĭ ĭsti (şarkıcı, türkücü/şarkı, türkü ustası), yurĭ-kv (şarkı-türkü), yurĭ sĭvvisem (her yaş grubundan kişiyle söylenebilen şarkı, türkü), yurĭĭ/yorĭĭ (şarkıcı, türkücü), yurla-/ yorla- (şarkı söyle-, türkü söyle-) biçimlerini sözlüğüne kaydetmiştir (Aşmarin 1930: 1930). Kelime, etimoloji açısından araştırmacıların dikkatini çekmekle birlikte, Çuvaşçanın kökenbilim sözlüklerinde kelimenin anlam karşılığı ile Türk lehçelerinde yayıldığı alan verilmekle yetinilmiştir. Söz konusu sözlüklerde V.G. Yegorov ve M.R. Fedotov, bu kelimenin anlamını “şarkı, türkü” olarak vermişlerdir. Yegorov kelimenin “şarkı, türkü” anlamlarında Eski Türkçede yır, ır, Divan-ü Lügati’t-Türk’te ve Zamahşeri’de yır, Türkmen, Nogay, Başkurtlarda yır, Kırgız, Tuva, Hakaslarda ır, Kazak, Karakalpak ve Tatarlarda jır, Özbeklerde jir, Karaçaylarda cır ve Yakutlarda da ırıa şeklinde kullanıldığını belirtmiştir (Yegorov 1964: 350). Fedotov, etimolojik sözlüğünde, Aşmarin’in andığı verileri verdikten sonra kelimenin Türk lehçelerindeki eşdeğerlerini Radloff sözlüğünden alıntılayarak sıralamıştır: Sagay, Koybal ve Kaçinlerde ır (türkü, şarkı), Soyotlarda ırla- (türkü, şarkı söyle-), Karaycanın Trakay ağzında iir (türkü, şarkı), Çağatayca ırla- (türkü, şarkı söyle-, sevinçten bağır-), Barabanlarda, Kumandinlerde, Karaycanın Lutsk ağzında yır (türkü, şarkı) ve yırla- (türkü, şarkı söyle-), Kazak ve Kırgızlarda jır/ cır (türkü, şarkı, acıklı türkü, ağlayıp sızlama). Fedotov ayrıca Başkurtlarda yır (şarkı, türkü), yırla- (şarkı, türkü söyle-), Yakutlarda ırıa (türkü, şarkı) kelimelerini de yurĭ kelimesinin paralelleri olarak sözlüğüne ekler (Fedotov 1996: 490). Nime Geleneği Çuvaş halk kültüründe ihtiyaçlar doğrultusunda karşılık beklemeksizin kolektif çalışma, yardımlaşma şeklidir. Anadolu Türk kültüründe imecenin Çuvaş kültüründeki karşılığıdır. Çuvaş- lar nimeyi; 1. Bütün bent yapımı, kurum binalarının ya da kişilerin ileri yaştakilerin evlerinin tamiri, köy duvarlarının ya da tarla kapılarının yapımı, köprülerin, yolların bakımı ve onarımı gibi bütün köyü ilgilendiren işler için; bu tür işler için köydeki yaşlıların inisiyatifi ile toplantı yapılır ve işin idarecisi seçilir. 2) Akrabalar ve komşuların ormandan inşaat için ağaçların hazırlanması, ev ana iskeletinin inşası, sap samanla çatının kapatılması, ekin biçme, harman, gübre hazırlanması gibi acil ve zorlu işleri için. Ev sahibi ya köydeşleri davet eder ya da nime pu  adı verilen ve nime yalav olarak adlandırılan uçları kırmızı surpan ı at arabasına diken otoriteyi çağırırlar ve nime yurri davet türküsüyle köyü gezerler (kendi alanlarında ekin biçmek için çalışanları tarlaya ekin biçmeye çağırmak için). 3) Keten karıştırma, lif tarama gibi. Zaman zaman nimeye gençler çağı- rılmaktadır (Fokin 2009: 467). Nimeye katılmamak toplum tarafından kınanmayı beraberinde getirmektedir. Birkaç istis- na dışında nimeye yaş ve cinsiyet farkı gözetilmeksizin herkes katılmaktadır. Fiziki olarak ağır olan işlere erkekler katılmaktadır. Köprü için kazık çakılması bent yapılması gibi işlerde kadınların