­ AFYONKARAHİSAR YÖRESİ HALK OYUNLARI | Kültür Portalı

Afyonkarahisar Yöresi Halk Oyunları - Afyonkarahisar

Halk Oyunları

Afyonkarahisar’da kadınlara ve erkeklere has oyunlar olduğu gibi kadın ve erkeklerin birlikte oynadığı oyunlar da vardır.

Erkek Oyunları: Efelerin Uşağı, Dam Başı, Hezin Hezin, Karahisar Kalesi, Cevizin Yaprağı, Harmandalı, Afyon Zeybeği, Serenler Zeybeği, Ağır ve Kırık zeybekler, Arap Oyunu, Aydın Zeybeği, Bas Bas, Deniz Kızı, Sepetçioğlu, Topal Oyunu.

Kadın Oyunları: Efelerin Uşağı, Sandıklı’nın Biberi, Dam Başı, Cemilem, Cevizin Yaprağı, Karahisar Kalesi, Haydi Güzelim, Kız Saçların, Keklik (Kadılar Yolu), Harmandalı, Hatçem, İğde Dalı, İmaretin Servisi, Minarenin Alemi, Dabandan, Afyon Zeybeği, Çiğil Çiğil, Hezin Hezin, Kınası Karılır Tasta, Kına Havası, Karada Koçun Boynuzu, Harmana Sererler,Dodan Ahmet, Zalım Poyraz, Mezar Arasında (Kâzım), Kumalar Dağı, Ümmü, Kaçındasın Gelin Ümmü. 

Kadın ve Erkeklerin Beraber Oynadığı Halk Oyunları: Efelerin Uşağı, Dam Başı, Karahisar Kalesi,Cevizin Yaprağı, Harmandalı, Afyon Zeybeği.

Afyon Merkezi: Afyon, merkez ve köylerinde oynanan Afyon Zeybeği, Serenler Zeybeği, Ağır ve Kırık Zeybekler (Kadın ve Erkek Zeybekleri) , kırık oyun havaları, kerem havaları, yiğitleme koçaklama (Köroğlu, İslamoğlu, Sinanoğlu...gibi) , teke havaları, ile bir kültür denizidir. Bunların bağında Ağır Zeybek , “Dambaşına Asagoymuş Galbırı” ve “Hezin Hezin Gir Gapıdan (Fadik)” sözleriyle başlayan (Kırık Zeybek) oyunları gelir. Kırık oyun havaları oynanırken, kesinlikle dizler iyice öne bükülerek veya hoplayıp zıplayarak oynanmaz. Göbek de hareket ettirilmez. Oyun oynanırken dizler hafif öne doğru bükülür. Gövde de arkaya doğrudur. Sol ayak yana açılırken, sağ ayak da onun yanına getirilir. Gövde, dizlerin hafif bükülmesiyle sağa ve sola hafif sallanarak oynanır. Kollar, dirsekten yukarı ve aşağı hafif ve yumuşak hareketlerle bükülerek oyun aynı figürlerle seyrini devam ettirir. Kadın Oyunlarının başında Çember havası, Harman Yeri, İğde Dalları, Urgan, Türkmen Kızı, Yekte gibi oyunlar gelmektedir. Bu oyunlar şehir merkezinde olduğu gibi merkeze bağlı köylerde de aynen oynanmaktadır.

İhsaniye Yöresi: Afyonkarahisar genelinde oynanan zeybek oyunlarının yanı sıra coğrafi konum itibariyle etkilendiği Kütahya Zeybeği, Ferayi Zeybeği, Eskişehir (Kırka) Zeybeği, Sepetçioğlu ve Köroğlu oyunları da oynanır. İhsaniye yöresinde oynanan kadın oyunları, il genelinde oynanan oyunlardır. Ayrı olarak yörenin kendine ait kadın oyunu olan “Eğri” oyunu oynanmaktadır.

Sinanpaşa Yöresi: Afyonkarahisar genelinde oynanan zeybek oyunları ve Kırık Hava oyunları oynanır. Oyunlar genelde kaşık ile oynanmaktadır. Yöreye has oyun yoktur. Sinanpaşa yöresinde kadınlar “Düz Oyun”ları oynarlar.

Emirdağ ve Bayat Yöresi: Bu yörede oynanan erkek oyunları Zeybek, ve kırık hava türündeki Tabandan, İki Turna, Alime, Devleki, Maça Kızı, Kürt Ali, Köroğlu, Anadolu, Oğlan Oğlan, Sarıkız ve Bolvadin Havası’dır. Yekte, Yamadan Gel, gibi hareketli oyunlarda ise, ilçenin do¤u komşusu olan Konya’nın ve dolayısıyla Orta Anadolu’nun kaşık havalarının etkisi vardır. Yörede Oynanan kadın oyunlarından Düz Oyun’da kaşıksız oynamak tercih edilir. Parmakların sesi kuvvetli olmalıdır. Ayaklar çok az hareket eder. Gaydalama, figür olarak düz oyunun aynısıdır. Fakat bu oyun daha hareketli ve kıvraktır. Oyunda iki şeye dikkat edilir: Birincisi, çalgıdaki hareketliliğe, figürlere uymak; diğeri ise iki oyuncunun aynı figürleri aynı anda yapmasıdır. Ayrıca Köroğlu ve inceçayır oyunları da yörede oynanan oyunlardandır.

Sandıklı Yöresi: Sandıklı, Hocalar ve Kızılören ilçelerinde Sandıklı Zeybeği oynanır. Mahalli kıyafetle ve kılıçla Köroglu oyunu da oynanır. Çember Havası (Bir kadın zeybeğidir), Sandıklı’nın Biberi oyunları kadın oyunlarının başında gelir.

Dinar Yöresi: Dinar ve Başmakçı ilçelerinde Dinar Zeybeği, Ağır Zeybekler, Teke Zortlatmaları, Kıvrak Zeybekler ve Sipsi Havaları, Bas Bas Zeybeği, Kasım Zeybeği (Kasap), Meşeli Zeybeği, Muğla Zeybeği, Serenler Zeybeği, Deniz Kızı Zeybeği, Buhurcular Zeybeği, Sarı Zeybek oyunları oynanır. Dinar Zeybeği: Dinar, incesu köyünde oynanan bir zeybektir. Bölgede bu zeybeğe Ağır Zeybek adı da verilmektedir. Heykelleşme denilen bir yavaşlıkta oynanmaktadır. Bengi Zeybeği: Dinar incesu yöresinde sadece erkeklerin oynadığı bir oyundur. Haççam (Haticem) Zeybeği de denir.

Meşeli Zeybeği: Afyon, Dinar, incesu köyünde kaşıkla oynanan zeybeklerdendir. Erkek oyunudur. Serenler Zeybeği: Afyonkarahisar, Dinar, Dazkırı, İncesu köyü ve dolaylarında oynanmaktadır. Kaşık kullanılmaz Deniz Kızı Zeybeği: Afyonkarahisar, Dinar, Dazkırı, İncesu köyü ve dolaylarında erkekler tarafından kaşıkla oynanan bir zeybek oyunudur.

Kâzım Zeybeği: Dinar, İncesu yöresinde erkekler tarafından oynanan oyunlardandır. Bölgede diğer adı da “Kasap”tır. Kadın Oyunlarından olan Hatçem Dinar yöresine ait olduğu halde il genelinde oynanan kadın oyunlarının başında gelir. “Haydi Güzelim Kunduranı Tek Tek Bas” sözleriyle başlayan kırık zeybek Dinar yöresine ait bir kadın oyun havasıdır.

Dazkırı Yöresi: Develi Asbaş Zeybeği, Dazkırı Zeybeği, Kırık havalar, Bas Bas Zeybeği, Harmandalı ve Köroğlu oyunları oynanır.

Evciler Yöresi: Bahçelerde Börülce, Çıtırdak, Çoban Keçisi, Evreşe Yolları, Fındık Dalları, Göçmen Yaylası, Kız Oyunu, Köroğlu, Sürütme... gibi kadın oyunlarının yanı sıra; Ağır Zeybek, Arap Oyunu, Aydın Zeybeği, Bas Bas, Deniz Kızı, Develer, Harmandalı, Kaşık Oyunu, Kordon, Kürt Oyunu, Muğla Zeybeği, Pervane, Sepetçioğlu, Süvari Zeybeği, Tavas Kırması, Topal Oyunu, Uzun Tavas... gibi erkek oyunları oynanır.

Bolvadin Yöresi: Bolvadin yöresinde tespit edilebilen 14 oyun vardır ve bunların 13’ü toplu oynanır; bir tanesi ikili ve yer değiştirmelidir. Oyunlar kaşıklı ve zeybek türündedir. İki ve daha fazla oyuncu tarafından oynanır. Şehir Başı Zeybeği, Acem Kızı, Aşkına, Çember, Diviti Var, Turnalar, Hamam Havası, Mavili, Menekşesi Biçim Biçim, Palazım, Penceresi Kanat Kanat, Suda Balık Yan Gider ve şehriban yörenin erkek oyunlarıdır.

Çay Yöresi: Kadınlar Afyonkarahibar yöresi oyunlarını oynarlar. En çok tercih edilen oyunlar Acem Kızı, Hezin Hezin, Kapı Ardına sözleriyle başlayan oyunlardır.

İscehisar Yöresi: Yörede oynanan oyunlar Afyonkarahisar genelinde oynanan oyunlardır. Bunun haricinde “Yelleme” adlı yöreye özgü bir halk oyunu da oynanmaktadır.

Şuhut Yöresi: Yörenin kendisine özgü bir halk oyunu tespit edilememiştir. Afyonkarahisar yöresinde oynanan kadın ve erkek oyunları bölgede oynanır.

Görüntülenme Sayısı : 43576    Eklenme Tarihi : 01 Mart 2013 Cuma    Güncellenme Tarihi : 28 Mayıs 2020 Perşembe