Ölümü Düşündüren Ön Belirtiler: • Rüyada manda görülürse ölüm olacağına inanılır. • Rüyada ayna kırılması, evin yıkıldığını görmek, dişin çekildiğini veya düştüğünü görmek ölüm olacağına yorulur. • Rüyada büyük kazan görülmesi, • Ölü yıkanırken cesedin yumuşak olması ölümün çok olacağına yorulur. • Teneşirin üzerine ölüyü yıkayan kişinin çıkması iyi karşılanmaz, ardından ölüm olacağı düşünülür. Hastanın; • Gözleri matlaşırsa, • Burnu sivrilmişse, • Bakışları sabitleşip rengi solarsa, öleceği anlaşılır. Hastanın öleceği anlaşılırsa; • Yanında Kuran okunur • Ağzına sürekli su verilir. Susayan ölmek üzere olan hastanın karşısına şeytan çıkar, bana imanını ver ben sana su vereyim, dermiş. Hastanın ağzına bu nedenle su verilir.
Ölüm ve Sonrası: • Ölünün gözleri açık gitmişse; “murat alamamış“ “gurbette özlediği vardı gözü arkada kaldı“ olarak yorumlanır. • Gözleri kapatılır, çenesi bağlanır, üstündeki kıyafetler çıkarılır. Yatağı değiştirilir. Buna “rahat döşeği“ denilir. • Ölünün ayakkabısı yakılır ya da bir fakire verilir. (Ruhu eve dönmesin diye) • Ölünün göbeğine bıçak, makas gibi demir bir nesne konulur, ölünün şişmemesi için.
Yıkama: • Ölü erkekse erkeklerden biri veya imam, kadınsa; adetten kesilmiş bir kadın yıkar. Ölü yıkayanlara genellikle para verilir. Ölü teneşirin üzerine yatırılır, ölüye bir abdest aldırılır, sonra üç kez başı yıkanır, üç kez sağ tarafı üç kez de sol tarafı yıkandıktan sonra bütün vücudu sabunlanır. Su döküldükten sonra ikinci bir abdest aldırılır. Vücut durulanır. Yıkama işlemi bitmiştir. Ölü yıkanılan sudan arta kalanı eş dost yakınlar birer tas ölüye dökerler. Bu son olarak helalleşmedir. Artan suyla çarşaflar, ölünün eşyaları yıkanır. Kefen hazırlanır kefen olarak “hasa“ denilen beyaz renkli bir kumaş kullanılır, erkek kefeni 15 metreden 3 parçadan yapılır, iki büyük parça olur, iç gömleğinin yanında bir de 7 kat yapılan “sıtır bezi“ vardır. Kadın kefeninin erkek kefeninden farkı bunlara ek olarak bir de “göğüs bezi“ olmasıdır. Ölü kefenlendikten sonra tabuta konulur, çörek otu atılır ve gülsuyu dökülür.
Defin: Tabuta yerleştirilen cenaze camiye getirilir ve cenaze namazı kılınır. Namazdan sonra tabut omuzlar üzerinde taşınarak mezara getirilir. Ölü mezara tabuttan çıkarılarak kıbleye dönük bir şekilde hafif sağ tarafı üzerine yatırılır. İmam dua okur. Ölünün üzeri kapatılır. Ölü üzerine toprak atmak sevap olarak kabul edilir. Mezar kapatılır, dualar edilir ve cemaat dağılır. İmam mezar başında kalarak “telkin“ verir. Ölünün uyanması toprağın titremesinden belli olur düşüncesi vardır. Ölü evine komşular yemekler getirirler ya da orda pişirilen yemekler taziye için gelenlere dağıtılır. Buna “kazma takırtısı“ denilir. Ayrıca ölünün ruhu için helva yapılarak dağıtılır. Ölünün hayattayken tutmadığı oruçlar, kılmadığı namazlar karşılığında ölenin yaşına göre bir hesap çıkarılır. Buna göre fakirlere para verilir. Bu işleme “kefaret sarma“ denilir.
Ölünün Yazgısı ile İlgili İnanmalar: • Ölü teneşir tahtasında güzelleşmişse ahirette sonunun iyi olacağına inanılır. • Ceset yumuşaksa onun ardından ölümlerin devam edeceğine, • Ceset ağırsa ölenin çok günahının olduğuna, hafifse az günahı olduğuna, • Cesedin rengi siyahsa günahının çok olduğuna inanılmaktadır. • Cenaze kaldırıldıktan sonra evde kelebek veya sinek varsa ölü ruhunun o kisve altında eve geldiğine inanılır. • Ölü yıkanılan yerde üç gece üst üste ateş yakılır. (Bu gelenek cenazenin kalktığı ilk gün evin ışıklarının gece boyunca açık bırakılması olarak ta uygulanmaktadır.) Ölüm olayının ardından ölenin ruhu için belli günlerde birtakım uygulamalar yapılır. Ölümün 7., 40., 52. günlerinde bayram ve kandillerde mevlitler okutulur, mezar ziyaretleri yapılır. Ölüm olayının 40. gününde etin kemikten ayrıldığına 52. gününde ise son olarak burnun vücuttan düştüğüne ve bunun çok acı verdiğine inanılır. Bu günlerde yemek verilir, mevlit okutulur.
Yas: Ölü evinde yas vardır. Tanıdık eş dost akrabalar taziyeye gelirler. Yaslı olunan süre boyunca televizyon açılmaz, müzik dinlenmez. Bulunulan yerde yas varsa çevrede buna saygı gösterilir. Düğün varsa eğlence yapılmaz