Pisidia Bölgesi kentlerinden olan Ariassos, Antalya’nın elli kilometre kuzeyinde, Antalya kıyısını Anadolu Platosu'na bağlayan boğaz olan Çubukbeli’nin batısında, Akkoç köyüne bir kilometre mesafede bulunmaktadır. Kentin resmi kuruluş yılı Manlius Vulso’nun seferi ve Apameia Barışı’yla bağlantılı olarak MÖ 189-188 yılıdır.

 Kentin MÖ 1. yüzyıldan Gallienus dönemine (253-267) kadar sikke basımına devam ettiği bilinir. Bizanslı coğrafyacı Hierokles tarafından kent, Geç Antik Dönem’de Pamphylia Eyaleti'nde gösterilmektedir. Notitiae Episcopatum olarak adlandırılan kilise belgelerinde, 12. yüzyıla kadar Pamphylia Bölgesi’nin piskoposluğu olarak adlandırılmaktadır. Diğer Pisidia kentleri ile birlik içerisinde olan Ariassos, bağlantı yolları üzerindeki konumu itibarıyla geçiş ücretleri ve haraç ile yaşamıştır. Bizans döneminden sonra kentte yaşam sona ermiştir.

 

 

Ariassos kent planı incelendiğinde, doğudan batıya doğru ilk önce bir nekropol alanı, şehir surlarının güney köşesi ve sivil yapılar, şehir kapısı, kapıdan batıya doğru uzanan olası bir sütunlu cadde, bu caddenin kuzey tarafında esas kent yerleşimi, batısında yine bir nekropol alanı yer almaktadır. Kent doğu-batı doğrultusunda uzanan bu caddeye paralel olarak kuzey yamaçta oluşturulan teraslar üzerine yerleştirilmiştir. En önemli yapıları şehir kapısı, mozole tipi mezar yapıları, şehir surları, Roma Yolu, suyolu, nymphaion, bouleuterion, gymnasion, hamam ve tiyatro yapılarıdır.

Ariassos Kenti'ne girilen vadinin başlangıcında kentin en görkemli kalıntısı olan anıtsal giriş kapısı yükselir. Hemen hemen bütün olarak ayakta duran üç kemerli şehir kapısının Roma İmparatoru Severus Alexander zamanında kullanılmakta olduğu anlaşılmaktadır.

 

 

Ayrıca şehir kapısı ile çeşme binası arasında var olduğu kabul edilen sütunlu cadde üzerinde iki, kentin kuzeybatı bölümünde ise bir adet olmak üzere üç adet küçük kilise binası tespit edilmiştir. Kentin batı yamacında bugünkü Akkoç köyü yolunu keserek inen bir antik Roma yolu kalıntısı mevcuttur. Yol, düzgün döşenmiş iri bloklarla yapılmıştır ve Termessos tarafından Ariassos’un batı kapısına uzanır. Ariassos’un şehir kapısından sonra en göz alıcı yapıları anıtsal mezarlardır.

 

 

Şehir yerleşimi ile bütünleşmiş olarak doğu ve batı tarafta iki nekropol alanı bulunmaktadır. Batı nekropolünün kuzey tarafında dokuz tane mozole tipi mezar vardır. Bunlar iki krepisli stylobat üzerine oturmuş ortostatlı bir podyum üzerine çift tonoz örtülüdür. Anteler arasındaki altı merdivenle lahdin bulunduğu odalara çıkılır. Batı nekropolünde dörtgen planlı bir veya iki basamaklı platformlar üzerine oturmuş doğrudan girişli, kırk adet basit yapılı mezar binası tespit edilmiştir. Doğu nekropolünde ise dokuz adet mezar yapısı karşımıza çıkar. Bunların dışında kireç taşından yapılmış, yanları tabula ansatalı, dar yüzleri Pisidia tipi kalkanlı lahitler ve doğrudan kayaya oyulmuş basit gömü şekilleri de kullanılmıştır. 

 

Kaynak: "Ariassos", Dünden Bugüne Antalya II. Cilt, Antalya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2012)