MS 3. yüzyılın ikinci yarısında Patara’da doğup Myra’da piskoposluk yapmış olan Aziz Nikolaos’ın saygın dini kişiliği, öldükten sonra aziz mertebesine ulaşmasını sağlamış, başta eski Rusya Çarlığı olmak üzere Avrupa’nın birçok ülkesinin en bilinen azizi olmuştur. Almanya’nın Freiburg, İtalya’nın Bari ve Napoli kentleri ile tüm Sicilya adasında özel saygı duyulan Aziz Nikolaos, Hollanda ve İngiliz dillerinde Santa Klaus olarak tanınmış; bunlar sayesinde Amerika’da da sevilerek New York’u koruyan azizlerden biri sayılmıştır. Avrupa’nın kuzey ülkelerinde çocukların koruyucusu ve sevindiricisi Noel Baba geleneği, Aziz Nikolaos inancıyla bütünleştirilerek yarı dini ve çok popüler efsanevi bir kişiliğin yaratılmasına sebep olmuştur. Geleneğin kökenini kuzey ülkelerinin çok eski inançlarından aldığı, Noel Baba’nın geyikler tarafından çekilen bir kızakla dolaşmasından anlaşılmaktadır. Hâlbuki gerçek Myralı Aziz Nikolaos’ın yaşadığı yerler hiç kar görmeyen Akdeniz kıyılarıdır. Aziz Nikolaos olarak özellikle Doğu Akdenizli gemiciler ona saygı göstermiş; küçük büyük bütün teknelere resmi veya ikonası asılmış; sefere çıkarken “Dümenini Aziz Nikolaos tutsun” dileği gelenek olmuştur.

 

 

St. (Aziz) Nikolaos Kilisesi, Bizans sanat tarihinin önemli bir anıtı olarak, mimari üslubu ve süslemeleriyle Orta Bizans döneminin en seçkin örneği kabul edilir. MS 5. yüzyılda Myra’nın (Demre) Likya eyaletinin başkenti, Myra Başpiskoposunun da Anadolu’nun ikinci büyük din otoritesi olması, Aziz Nikolaos’ın ölümünden sonraki yıllarda şehrin saygınlığının artmasında büyük rol oynamıştır. Myra halkı, ölümünden sonra Aziz adına önce bir anıt, sonra da büyük bir bazilika inşa ettirmiştir. Aziz adına İstanbul’da yapılan büyük kilise de bu devrin eseridir. Myra’daki bazilika depremler ve şehre yapılan akınlar sonucu 8. yüzyılda büyük hasar görmüş, 9. yüzyılda ise kubbeli kilise olarak yeniden inşa edilmiştir.

 

 

Daha sonraki ilaveler 11. yüzyılda Orta Bizans devrinde gerçekleşmiştir. Bu dönemin en önemli onarımının 1042 yılında İmparator IX. Konstantin ile karısı Zoe tarafından yapıldığı bilinmektedir. Duvar freskleri ve taban mozaiklerinin çoğu bu döneme aittir. Yüzyıllar içinde çeşitli nedenlerle tahrip olmuş kilisenin diğer geniş kapsamlı onarımı 1862 yılında Rus Çarı I. Nikolay tarafından gerçekleştirilmiştir. Orijinal planından oldukça sapmış bu onarıma ait çan kulesi ve omurgalı yeni orta kubbe ekleri, bu çalışmaların ürünüdür. Bugünkü kilisenin özgün temelleri üzerinde değişik zamanlarda yapılmış birçok yapı bulunur. Böylece kilise çeşitli dönemlerde inşa edilmiş bir kompleks görünümündedir.

 

Dünya mirası olarak önerilen St. Nikolaos Kilisesi, 1994 yılından bu yana UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesinde yer almaktadır.

 

Kaynak: "Noel Baba Müzesi", Dünden Bugüne Antalya II. Cilt, Antalya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2012)