Antalya’nın 32 kilometre batısında, Sivridağ'ın kuzey eteğinde yer alan Trebenna Antik Kenti'ne Geyikbayırı ve Çağlarca köylerinden geçilerek orman yoluyla ulaşılır. Bir tepe üzerine, çıkıntı şeklinde inşa edilmiş olan kentin etrafı kayalıklarla çevrilidir. Batı Antalya Ovası'nda yer alan kıyı kentlerinin son savunma yeri olarak düşünülen Trebenna'nın Luwi dilindeki orijinal adının "Trebewana" yani "Trebe ülkesi" olduğu anlaşılmaktadır.

 

Trebenna’nın Helenistik ve öncesi dönemdeki varlığına dair kanıt bulunamamıştır. Ancak bir yazıta göre Termessos’un MÖ 281–280 yıllarında Ptolemaioslar egemenliğinde oluşundan, aynı egemenliğin Trebenna’nın bulunduğu topraklarda da olması beklenmektedir. Yine aynı şekilde Apameia Barışı'ndan sonra (MÖ 168) Bergama’nın ele geçirdiği Torosların doğu tarafındaki yerler içerisinde Trebenna topraklarının bulunması olasılığı vardır. II. Eumenes (MÖ 197–160) Pamphilya’nın batı topraklarını krallık topraklarına katmıştır. MS 3. yüzyıl, Trebenna için oldukça parlak bir dönem olmuştur. 13 yaşında Roma tahtına geçen, 242 yılında Asya seyahatine çıkan İmparator III. Gordianus (MS 238–244) pek çok Likya kenti gibi Trebenna’ya da sikke basma özgürlüğü vermiştir. Trebenna Roma çağında resmen Likya eyaletinin politik sınırları içerisinde kalmakla beraber, Bizans döneminde kesin olarak bir Pamphylia kenti olarak karşımıza çıkmaktadır.

 

Ören yerindeki kalıntılardan sur duvarlarının görünen kısımları Bizans çağından kalmadır. Akropol kayalıklarında pek çok kaya odası vardır. Bunların konut ve mezar amaçlı olanları ilk bakışta ayırt edilebilmektedir. Bazıları önce mezar sonra konuttur. En özel olanı akropol girişinin hemen karşısında durandır. Roma dönemi yapıları akropol ile Sivritepe arasında kalan düzlüktedir. Cepheleri güneydoğuya dönük ve yan yana sıralı ekklesiasterion, sebasteion ve stoa, Roma dönemi kamu yapılarının yoğunlaştığı kent meydanının batı sınırını oluştururken Elmin Nekropolü yamacındaki son kamu yapısı olan hamam ise güney sınırı belirler. Yapıya giriş, cepheyi yaklaşık üç eşit parçaya ayıran iki anıtsal kapı ile sağlanır. Roma dönemi kentinin akropolü Bizans döneminde yerleşmenin çekildiği yer olmuş, koruma duvarı ile çevrelenmiş ve Orta Çağ boyunca da kentin asıl yerleşmesi burası olmuştur. MS 12. yüzyıl sonlarına kadar kent bir Bizans kenti olarak varlığını sürdürmüştür. Trebenna’nın, Antalya ve çevresinin MS 13. yüzyılın başlarında Türklerin eline geçmesiyle birlikte terk edildiği tahmin edilmektedir.

Trebenna, UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne önerilen “Likya Uygarlığı Antik Kentleri” (2009) arasında yer almaktadır.

Kaynak: "Trebenna", Dünden Bugüne Antalya II. Cilt, Antalya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2012)