Trysa Antik Kenti, Kaş-Kale yolu üzerinde bulunan Davazlar köyünün yakınındaki platonun doğusunda yer alır. Adına antik kaynaklardan hiçbirinde rastlanmaz. MÖ 2. yüzyılda oluşan Likya Birliği’nde ise Trysa üye kentlerden biri olarak görünmektedir. Kent, ilk iki harfinin yazıldığı 'TP' kısaltması ile Likya Birlik dönemine ait sikkeleriyle tanınmaktadır. Arkeoloji literatüründe adından ve özellikle heroonundan 19. yüzyılın sonundan beri söz edilen Trysa da Phellos, Istlada ve Sura kentleri gibi ufak bir beyin veya kralın oturduğu iyi korunan bir kale görünümündedir.

 

 

Kuzeydoğu ve güney yönleri oldukça sarp bir kayalığın zirvesinde, bugünkü Gölbaşı köyünden otuz metre yükseklikte doğu-batı doğrultusunda, ince uzun bir akropol görüntüsündeki Trysa Antik Kenti kalıntıları beş yüz elli metre uzunluğunda ve yüz elli metre genişliğinde bir alanı kaplar. Bu alanın bazı bölümleri teraslanmıştır. Kuzey ve batı tarafı ayakta olan düzensiz taşlardan örülmüş, MÖ 5. yüzyıla tarihlenen bir surla çevrilidir. Sur dışında Trysa’da bugün kalıntı olarak heroonun duvarları, tapınağa ait ufak kalıntı ve çok sayıda lahit bulunmaktadır. Lahitlerin çoğu sadedir ya da büst veya hayvan başı şeklinde tepeliklere sahiptir.

 

 

Kentin niteliği saptanabilen tek yapısı, akropolün güneybatı eteğinde yer alan ileri derecede tahrip olmuş tapınaktır. Mimari elemanlarından anlaşıldığına göre ön cephedeki ante duvarları arasında bulunan iki sütundan geriye hiçbir şey kalmamıştır. Burada Zeus ve Helios’a rahip olarak hizmet etmiş bir vatandaşı onurlandıran yazıta ait parçalar bulunmuştur. Söz konusu yazıta göre tapınak bu tanrılardan birine veya ikisine birden aittir.

 

 

Trysa’nın en büyük eseri kentin kuzeydoğu ucunda yer alan ve on sekiz metrekarelik kapalı bir alan içinde duran, MÖ 4. yüzyılın ikinci çeyreğine tarihlenen heroondur. Dört yandan rektogonal bloklarla örülmüş bir duvarla çevrilidir. Dış yüzünde, güney tarafta ise üzerinde iki yatay bant halinde mitolojik sahnelerin yer aldığı bir friz bulunmaktadır. Bu sahneler arasında, İlyada ve Odysseia’dan bölümler, Theseus’un marifetleri, Thebes’e karşı olan Yediler’den parçalar, Yunanlılar ve Amazonlar ile Kentauros ve Lapitlerin savaşlarının yanı sıra kimlikleri belirlenemeyen pek çok diğer figür de yer alır. Yerli kayadan oyularak çıkarılan ve bir aile için hazırlanmış olan bu lahdin bir metre genişliğinde ve üç metre yüksekliğinde olan duvarlarının üzerindeki çift sıra friz ve ornamentlerle süslü arşitrav blokları Viyana’ya götürülmüş olup, bugün ise bu frizden yalnızca doğu köşeye yakın yerde bir ion kymationu bloğu bulunmaktadır.

Ayrıca, heroonun dışında güneydoğu köşede duran Dereimis ve Aiskhylos lahti denen gotik alınlıklı, kapağın her iki yanında quadriga (dört atlı savaş arabası) kabartması ile üste konmuş şerite benzer parçasının her iki yanında cenaze şölenini gösteren kabartmalar bulunan lahit Avusturyalılar tarafından heroonun frizleri ile birlikte 1882-1983 yılında Viyana’ya götürülmüştür ve Sanat Tarihi Müzesi'nde sergilenmektedir.

Kentteki bazı anıtların tüm Likya’nın en erken örnekleri olması nedeniyle önemli bir merkez olan Trysa, UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne önerilen “Likya Uygarlığı Antik Kentleri” (2009) arasındadır.

Kaynak: "Trysa", Dünden Bugüne Antalya [II. Cilt], Antalya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2012)