Yekpare taştan yapılmış olan Hasankeyf Kalesi, Dicle Nehri kıyısında ve nehirden 200 metre yüksekliktedir. MS 363 yılında Bizanslılar tarafından yaptırılmıştır. Çok korunaklı ve ele geçirilmesi zor olan bu kalenin adı Hısnıkeyfa yani “kaya kalesi” anlamındadır.
Tanıtma Genel Müdürlüğü Arşivi, Servet Uygun
Yaklaşık 300 yıllık Bizans hakimiyeti döneminde bir Süryani piskoposluğunun merkezi olarak dini bir işlev gören Hasankeyf Kalesi, sırasıyla Abbasiler, Mervaniler ve Hamdanilerin egemenliğinden sonra 638 yılında Komutan İyaz Bin Ganem tarafından fethedilmiştir. 1071 Malazgirt Savaşı’ndan sonra Selçukluların Anadolu’ya girmesiyle birlikte Artukoğulları Beyliği sınırları içinde kalan Hasankeyf Kalesi, bu dönemde imar edilerek iskana açılmış ve 1101-1231 yılları arasında Artukoğullarına başkentlik yapmıştır. Eyyübi ve Akkoyunlu egemenliğinin ardından kale, 1515 yılında Osmanlı Devleti sınırlarına girmiştir.
Basamaklı merdivenler şeklindeki yollardan çıkılan kalenin duvarlarında birçok kitabe yer almaktadır. Kaleye su taşımak için Dicle Nehri'ne inen biri açık diğeri gizli iki takviye yol bulunmaktadır. 200’er basamaklı olan bu merdivenli yollar halen sağlam durumdadır.
Kaynak: Batman İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü.