Apollon Smintheus Kutsal Alanı (Smintheion), Çanakkale’nin Ayvacık ilçesine bağlı Gülpınar kasabasında yer almaktadır. Apollon Smintheus Tapınağı ile tanınan alan, Anadolu’da Geç Helenistik Dönemin en önemli kutsal alanlarından biri kabul edilir.
Official Turkish Museums
Kutsal alanının en önemli yapısı olan Apollon Smintheus Tapınağı, MÖ 150 yıllarında inşa edilmiştir. Anadolu’daki Apollon kültleri içerisinde fare simgesiyle bilinen tek örnektir. “Apollon Smintheus” etimolojik olarak “Farelerin Efendisi” anlamına gelmektedir.
Official Turkish Museums
Çiftçileri farelerden koruyan Tanrı Apollon’a adanan bu tapınak, İon stilinde inşa edilmiştir.
Official Turkish Museums
Tapınakta, Helenistik Dönem Anadolu mimarlığına imzasını atan Mimar Hermogenes’in uyguladığı pseudodipteros (yalancı iki sıralı sütun) plân tasarımı kullanılmıştır. Tapınağın ön ve arka cephelerinde 8, uzun kenarlarında ise 14'er sütun dizisi yer almaktadır.
Official Turkish Museums
Mimari tasarımı ve stili ile öne çıkan tapınağın en dikkat çekici yanı, konusunu Homeros’un İlyada Destanı’nda anlatılan Troya Savaşı’ndan alan kabartmalarıdır. İlyada konulu kabartma frizleri ile bezenmiş tapınak, bu özelliği ile tekil bir örnektir.
TGA
Tapınağın naos (kutsal oda) bölümünde, Paroslu heykeltıraş Skopas'ın yaptığı Tanrı Apollon heykelinin 110 santimetrelik bacak parçası ele geçmiştir. Alexandria Troas Helenistik Çağ sikkelerinde görülen ve antik kaynaklarda bahsi geçen bu heykelin tapınak cephesinde yer aldığı, olasılıkla 5 metre boyunda olduğu ve Tanrı Apollon'u fareye basar biçimde tasvir ettiği düşünülmektedir.
Official Turkish Museums
Kazı Başkanlığı tarafından yaptırılan gerçek boyuttaki fare heykelleri tapınak merdivenlerinde; Tanrı Apollon'un fareye basar biçimde tasvir edildiği düşünülen heykelinden yola çıkılarak hazırlanan ayak heykelleri ise müze terasında sergilenmektedir.
Official Turkish Museums
Kutsal alanda, ana tapınma alanı olan Apollon Smintheus Tapınağı’nın yanı sıra kurbanların kesilip tanrılara sunulduğu altar (sunak), tapınmak ve ziyaret için gelen halkın ihtiyaçlarını karşılamak için inşa edilen köprü, kutsal yol, ritüele ilişkin temizlik ve yıkanma amaçlı Roma hamamları, bu hamamları beslemek için oluşturulan su kanalları ve su depoları, heykel ve yazıtlarla süslü caddeler, heroon (onurlandırma salonları) ve evler (villa) gibi farklı yapılar da bulunmaktadır.
Kaynaklar:
Çanakkale İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü web sitesi, “Apollon Smintheus Ören Yeri”
Kültür ve Turizm Bakanlığı, muze.gov.tr, “Apollon Smintheion” broşürü
turkishmuseums.com, “Çanakkale Apollon Smintheion”