­ ULU CAMİİ | Kültür Portalı

Kültür Envanteri Anıt

Ulu Camii - Diyarbakır

Kimlik
Adı Ulu Camii
Envanter No --
Harita No --
Mah. Köy - Mevkii Cami Kebir Mah
Adres Cami Kebir Mah. Gazi Cad. Bezciler 1.Sok Sur/DİYARBAKIR
Pafta
Ada 335
Parsel 2,5,6.....
Koruma Durumu
Koruma Derecesi - Anıtsal 1
Koruma Derecesi - Çevresel 0
Koruma Derecesi - Aykırı 0
Bugünkü Sahibi 0
Bakımından Sorumlu Olması Gereken Kuruluş Vakıflar Genel Müdürlüğü
Diğer Özellikler
Yaptıran
Yapım Tarihi
Yapan
Kültür Dönemi
Kitabe
Vakfiye
Genel Tanım Ulucamii, 639 yılında İslam orduları tarafından alındığı zaman, kentin ortasındaki büyük kilisenin ilk önce üçte biri, daha sonra tümü camiye dönüştürülmesiyle oluşturulmuştur. Cami, kesme bazalt taştan inşa edilmiştir. Açık avluludur. Ortadaki büyük avlunun doğu ve batısında yer alan maksureleri, güneyinde Hanefiler Camii, kuzeyindeki Şafiiler Camii ve Mesudiye Medresesi, Caminin batı girişinin hemen yakınındaki Zinciriye Medresesi ile dinsel ve kültürel yapıları bir araya getiren bir yapılar grubu niteliğindedir. Ulu Cami’nin avlu cephelerinde farklı dönemlere ait Mimari bezekler, kabartma ve yazıtlar yer almaktadır.
Kullanım Durumu
Koruma Durumu B
Taşıyıcı Yapı A
Üst Yapı B
Dış Yapı A
Süsleme Elemanları A
Rutubet B
Ayrıntılı Tanımı
Yapılan Onarımlar Camiinin doğu cephesinde; kapı girişinin sağ tarafına dükkanlar yapılmış, sol tarafında yer alan mekan ise kahvehane olarak kullanıma açılmıştır. Revakların üst örtüsü onarım görmüştür. Birinci kat ön cephesi orjinal olup arka kısmı tamamiyle betonarmedir. Güney kanadın iç kısmlarında boya yapılmış üst örtüsü yenilenmiştir.
Ayrıntılı Tanımı Ulucamii, büyük dikdörtgen planlı bir avluya sahiptir. Avluya giriş; kuzeyde, doğuda ve batıda olmak üzere üç kapıdan sağlanmaktadır. Avlu üç yandan çeşitli yapılarla çevrilidir. Avlunun batısında yer alan iki katlı maksure oldukça ilgi çekicidir. Antik tiyatro cephesini andıran bu bölüm, sütun ve silmelerin aralarına gerektiği biçimde yazıtlar ve bezemeli silmeler yerleştirilerek değişik bir cephe elde edilmiştir. Bu cephe doğu cephede benzer biçimde tekrarlanmıştır. Bu cephe de iki katlıdır. Üst katı kütüphane olarak kullanılmaktadır. Sütunların üstüne rastlayan ve girişin dışında karşımıza çıkan aslan- boğa mücadelesine karşılık, içerde yalnız aslan ve boğa başları kabartma olarak yer almaktadır. Avlunun güneyinde ise doğu cephesine bitişik olarak mesudiye medresesi ve önünde tek katlı olarak görülen sütunlu, sivri kemerli bir revak sırası bulunmaktadır. Avlunun güney cephesinin yarısına kadar devam eden bu revaklar, orta bölümde bir yola geçit vermektedir. Cephenin devamında İnaloğullarının Şafiiler camiisi başlamaktadır. Bu camii, beşerden iki sıra sütunla enine üç sahınlı bir plana sahiptir. Arkada kalan bölümler caminin helaları olarak kullanılmaktadır. Caminin avlusunun ortasında, sekizgen sütunlara dayanan 1849 tarihli bir şadırvan, bir kenarında üçer sütun bulunan bir namazgah ve bitişiğinde bir havuz bulunmaktadır. Caminin avluya bakan cephesinde tam ana eksende bir mihrap, sağ ve solda girişler, sonra pencereler ve yan cephelere birleştiği yerlerde de gene birer giriş yer almaktadır. Bu duvarda orta alanda kesilen, uzun bir şerit halinde yazı frizi dikkat çekmektedir. İki ayak sırasıyla üç sahına ayrılan cami, ortada geniş bir mekanla kesilmektedir. Ayaklar birbirine sivri kemerlerle bağlanmakta, üstte küçük ikinci bir kemer dizisi daha yer almaktadır. Orta mekanın doğusuna rastlayan bölümde ayrıca bir mihrap göze çarpmaktadır. Batıdaki sağ bölümden, bir kapıyla içerden minareye çıkış sağlanmıştır. Caminin orta alanında göze çarpan mihrap ve mimber Osmanlıların son döneminde yapılmıştır. Yükseltilmiş orta mekanının kalem işleriyle bezeli bir tavanı bulunmaktadır. Tavanla duvar arasında bağlantı sağlayan eğimli geçiş bölümünde de bir yazı şeridi dikkat çekicidir.
Su VAR
Elektrik VAR
Isıtma VAR
Orjinal Kullanım Cami
Bugünkü Kullanımı Cami
Önerilen Kullanım Cami
Tescil Kararı 19.01.1980/A/2082 (18.01.201/2801)
Yayın Dizini Diyarbakır Kültür Envanteri
Ekler
Revizyon

Konum Bilgileri

Görüntülenme Sayısı : 2963    Eklenme Tarihi : 07 Mart 2013 Perşembe    Güncellenme Tarihi : 06 Mayıs 2016 Cuma