Ulu Camii - Diyarbakır
Ulucamii
Diyarbakır Kültür Envanteri
Kimlik
| Adı |
Ulu Camii |
| Envanter No |
-- |
| Harita No |
-- |
| Mah. Köy - Mevkii |
Cami Kebir Mah |
| Adres |
Cami Kebir Mah. Gazi Cad. Bezciler 1.Sok
Sur/DİYARBAKIR |
| Pafta |
|
| Ada |
335 |
| Parsel |
2,5,6..... |
Koruma Durumu
| Koruma Derecesi - Anıtsal |
1 |
| Koruma Derecesi - Çevresel |
0 |
| Koruma Derecesi - Aykırı |
0 |
| Bugünkü Sahibi |
0 |
| Bakımından Sorumlu Olması Gereken Kuruluş |
Vakıflar Genel Müdürlüğü |
Diğer Özellikler
| Yaptıran |
|
| Yapım Tarihi |
|
| Yapan |
|
| Kültür Dönemi |
|
| Kitabe |
|
| Vakfiye |
|
| Genel Tanım |
Ulucamii, 639 yılında İslam orduları tarafından
alındığı zaman, kentin ortasındaki büyük kilisenin
ilk önce üçte biri, daha sonra tümü camiye
dönüştürülmesiyle oluşturulmuştur. Cami, kesme
bazalt taştan inşa edilmiştir. Açık avluludur.
Ortadaki büyük avlunun doğu ve batısında yer
alan maksureleri, güneyinde Hanefiler Camii,
kuzeyindeki Şafiiler Camii ve Mesudiye Medresesi,
Caminin batı girişinin hemen yakınındaki
Zinciriye Medresesi ile dinsel ve kültürel yapıları
bir araya getiren bir yapılar grubu niteliğindedir.
Ulu Cami’nin avlu cephelerinde farklı dönemlere
ait Mimari bezekler, kabartma ve yazıtlar yer almaktadır. |
Kullanım Durumu
| Koruma Durumu |
B |
| Taşıyıcı Yapı |
A |
| Üst Yapı |
B |
| Dış Yapı |
A |
| Süsleme Elemanları |
A |
| Rutubet |
B |
Ayrıntılı Tanımı
| Yapılan Onarımlar |
Camiinin doğu cephesinde; kapı girişinin sağ
tarafına dükkanlar yapılmış, sol tarafında yer
alan mekan ise kahvehane olarak kullanıma açılmıştır.
Revakların üst örtüsü onarım görmüştür.
Birinci kat ön cephesi orjinal olup arka kısmı tamamiyle
betonarmedir. Güney kanadın iç kısmlarında
boya yapılmış üst örtüsü yenilenmiştir. |
| Ayrıntılı Tanımı |
Ulucamii, büyük dikdörtgen planlı bir avluya sahiptir. Avluya giriş; kuzeyde,
doğuda ve batıda olmak üzere üç kapıdan sağlanmaktadır. Avlu üç yandan
çeşitli yapılarla çevrilidir. Avlunun batısında yer alan iki katlı maksure oldukça
ilgi çekicidir. Antik tiyatro cephesini andıran bu bölüm, sütun ve silmelerin aralarına
gerektiği biçimde yazıtlar ve bezemeli silmeler yerleştirilerek değişik bir
cephe elde edilmiştir. Bu cephe doğu cephede benzer biçimde tekrarlanmıştır.
Bu cephe de iki katlıdır. Üst katı kütüphane olarak kullanılmaktadır. Sütunların
üstüne rastlayan ve girişin dışında karşımıza çıkan aslan- boğa mücadelesine
karşılık, içerde yalnız aslan ve boğa başları kabartma olarak yer almaktadır.
Avlunun güneyinde ise doğu cephesine bitişik olarak mesudiye medresesi ve
önünde tek katlı olarak görülen sütunlu, sivri kemerli bir revak sırası bulunmaktadır.
Avlunun güney cephesinin yarısına kadar devam eden bu revaklar,
orta bölümde bir yola geçit vermektedir. Cephenin devamında İnaloğullarının
Şafiiler camiisi başlamaktadır. Bu camii, beşerden iki sıra sütunla enine
üç sahınlı bir plana sahiptir. Arkada kalan bölümler caminin helaları olarak
kullanılmaktadır. Caminin avlusunun ortasında, sekizgen sütunlara dayanan
1849 tarihli bir şadırvan, bir kenarında üçer sütun bulunan bir namazgah ve
bitişiğinde bir havuz bulunmaktadır. Caminin avluya bakan cephesinde tam
ana eksende bir mihrap, sağ ve solda girişler, sonra pencereler ve yan cephelere
birleştiği yerlerde de gene birer giriş yer almaktadır. Bu duvarda orta alanda
kesilen, uzun bir şerit halinde yazı frizi dikkat çekmektedir. İki ayak sırasıyla üç
sahına ayrılan cami, ortada geniş bir mekanla kesilmektedir. Ayaklar birbirine
sivri kemerlerle bağlanmakta, üstte küçük ikinci bir kemer dizisi daha yer almaktadır.
Orta mekanın doğusuna rastlayan bölümde ayrıca bir mihrap göze
çarpmaktadır. Batıdaki sağ bölümden, bir kapıyla içerden minareye çıkış sağlanmıştır.
Caminin orta alanında göze çarpan mihrap ve mimber Osmanlıların
son döneminde yapılmıştır. Yükseltilmiş orta mekanının kalem işleriyle bezeli
bir tavanı bulunmaktadır. Tavanla duvar arasında bağlantı sağlayan eğimli
geçiş bölümünde de bir yazı şeridi dikkat çekicidir. |
| Su |
VAR |
| Elektrik |
VAR |
| Isıtma |
VAR |
| Orjinal Kullanım |
Cami |
| Bugünkü Kullanımı |
Cami |
| Önerilen Kullanım |
Cami |
| Tescil Kararı |
19.01.1980/A/2082 (18.01.201/2801) |
| Yayın Dizini |
Diyarbakır Kültür Envanteri |
| Ekler |
|
| Revizyon |
|
Görüntülenme Sayısı :
3039
Eklenme Tarihi :
07 Mart 2013 Perşembe
Güncellenme Tarihi :
06 Mayıs 2016 Cuma