Arak; Arapça ter demektir. Arakıye ise, teri alması için başa giyilen takkedir. Rengi beyazdır. Dövme yünden yapılmıştır. Sikkeden kısadır. Yalnızca giyilebildiği gibi, fesin veya sikkenin altına da giyilir. Arakıyye'ye, Arak-çin de denilmiştir. Farsça bir kelime olan Çin, toplayan anlamına gelir. Böylece Arak-çin, teri toplayan anlamına gelen bir başlığın adı olmaktadır. Teri çeken kumaştan, kadifeden dikilir. Pamuklu ve sade görünümlü olanları yaygındır. Arakıyye, önceleri herkes tarafından giyilirken, daha sonraları sadece dervişlerin giydiği ve böylece bir derviş çeyizi olarak ün yapan bir tür takke olarak tanınmıştır.
Arakıyye'nin yukarısı sivrice ve darcadır; iki yandan bastırılmak suretyile yassılaştırılarak, üstte belirli bir çizgi verilmiş olan türüne Elifî Arakıyye denilir. Arakıyye, Matbah-ı Şerif'te hizmet görevlisi olup, can tabir edilen kişilerde de görülür: Çocuk, hanım ve henüz "sema" izni almamış derviş adayları da giyerler. Arakıyye giymek, hak ve liyakat konusudur. Tarikat ve dergâhda belli bir seviye ve mevkiye gelişi sembolize eder. İfâde ettiği nâzik ve nâzenin edebi, ahlâkî anlamlardan dolayı Arakıyye de diğer Mevlevî kıyafetleri gibi, düzenlenen özel bir merasimle, Şeyh'in elinden giyilir. Buna Arakıyye Tekbirleme denilir. Derviş'e önce, Arakıyye, daha sonra, zamanı gelince de Sikke tekbirlenilir.
Bunlar için yapılan merasimler, hem dervişin liyakatini ızhar, mazhariyetini ilâm ve hem de ona geldiği mertebenin anlam, önem ve değerini şuur altına yerleştirmesini temin içindir. Bu nezih merasim, henüz bu mevkie gelmemiş olanların içinde de bir özlem, gayret ve azim ateşinin yanmasına vesile olur. Arakıyye'nin pamuklusu ve sadesi olur. Son derece ince dikişlileri çok meşhurdu. Bazı hanımlar hemen göz görmeyecek derecede ince dikişli arakıyye dikerlerdi. Önceleri herkesin giydiği bir takke türü iken, zamanla Derviş serpuşu şeklinde anılarak mûrîdâna aidiyet kazanmıştır.
Kaynak: Özönder, H. Tarihi Boyunca Mevlevî Kıyafetleri ve Sembolik Anlamları. Konya Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları. Yayın No: 133