­ ÇALGILAR | Kültür Portalı

Çalgılar - Kars

Müzik

Oyunların birçoklarında çalınan çalgılar akardion, klarnet ve caz davullarıdır. Bu çalgılar oyunların modernize edilmesine yol açmıştır. Asıl folklor çalgıları ise tar, kemençe, ney ve Azerbaycan def’ idir. Bu çalgıları çalan Kars’ta yok denecek kadar azdır. Asıl çalgıların özelliklerine uyarlanarak da bugün yukarıda sıralanan modern çalgıların toptan verdikleri ses ve ritim böylece sağlanır. Bir çok oyunlarda da Davul, Zurna, bazılarında da Tulum çalınmaktadır. Bazen hiç çalgı çalınmadan sadece Türkü okunarak da oyun oynanır. Türküler dörtlük manilerder. Bu nedenle köyler de oynanan bu göze çarpmaktadır. Bunlara Yallı, Nanay ve Sonah gibi adlar verilmektedir.

Nanaylı Yallılar: Nanaylar çoğu zaman kızlarla erkeklerin beraber Yallı (Halay) tuttukları zaman söylenir ise de Nanay denince akla ilk gelen kızlar ve gelinlerdir. Yallıya çıkıldığı zaman el ele tutulur. Bir Yallı’da 6’dan 20’ye kadar kız ve erkek bulunabilir. Hatta bazen o kadar olur ki erkek ve kızlar halkalar halinde iç içe girince ortada birkaç daire meydene gelir. Dizilişe göre şu gruplar meydana gelir.

  • Sade Kızlardan ve genç gelinlerden,
  • Sade Erkeklerden,
  • Bir tarafta kızlar, bir tarafta, bir tarafta erkekler (Aynı yallıda fakat bir kümeleşme halinde, ya baş tarafta kızlar, ayak (aşağı) tarafta erkekler, yada bunun tersi olur.)
  • Karışık tutulan yallılar, çoğu zaman akraba kız ve erkekler el ele tutarlar. Yallılar çoğu zaman basit figürlüdürler. Fakat bunun yanında karışık figürlü yallılara da rastlanmaktadır.

Bunun için yallıları üç gruba ayırabiliriz. Bunlar; Yelli (Hızlı) Yallılar, Geçişli Yallılar ve Ağır Yallılar’dır. 

Yelli (Hızlı) Yallılar: Yelli (Hızlı) yallılarda nanay sözleri kesik ve nakaratlar kısadır. Tabii olarak hareketli bir müziği vardır. Bu cins yallılar ya sadece kızlar (Genç Kızlar) yada sadece erkekler tarafından oynanır. Bu yallılarda nefesin kesilmesini önlemek için, nanayla beraber çalgıda çalınır. Bir hane söylenip döndürüldükten (ikinci ve üçüncü guruplar tarafından tekrarlandıktan) sonra aynı müzik, çalgıda bir defa mani, türkü değerinde veya çalgı ara nakaratlarını çalar.

Geçişli Yallılar: Önce ağır başlar. Birkaç tane söylendikten sonra müzik ve figürler hareketlenir. Bu sırada yıllıda biraz yaşlıca gelinler yallıyı bırakırlar. Gaya başında pat pat Kasıfsan öküzünü sat Öküzüne gıyamazsan Canın çıhsın yarsız yat Kız ve erkek çiftler bu cins dörtlüklerden münasiplerini bulur söylerler. Bu bazen uzun bir zaman söylenir. Başka başka nanaylarda aynı şekilde devam edip gider.

Kaynak: http://www.karskulturturizm.gov.tr/TR,54863/calgilar.html adresinden, 22 Temmuz 2014 tarihinde alınmıştır.

 

Görüntülenme Sayısı : 3147    Eklenme Tarihi : 25 Şubat 2013 Pazartesi    Güncellenme Tarihi : 17 Aralık 2020 Perşembe