­ CİCİM | Kültür Portalı

Cicim - Tunceli

El Sanatları

Cicim, atkı ve çözgülerin birbirini gizlemeden eşit aralıklarla kesiştiği bez dokuma veya atkı yüzlü dokuma da (kilim), atkı iplikleri arasına renkli desen iplikleri sıkıştırarak, dokumanın yüzeyinde kabartma desenler oluşturma tekniğidir. Cicim kavramı, ensiz olarak dokunan, bazen duvarlara asılan, kimi zaman odalara serilen bir çeşit el dokumasını ifade etmektedir. İnce dokunmuş nakışlı kilim de denilen cicimler, çok nadiren tek parça yapıldığı halde genellikle ince uzun şeritler halinde birkaç parça dokunmaktadır. Bu parçalara kanat adı verilmektedir. Parçalar halinde dokunan cicim sonradan yanyana eklenerek bir bütün oluşturur. Dışarıdan bakıldığında bir bütünlük oluşturması dokuma sırasında kullanılan motiflerin birbiriyle uyumlu olmasından ileri gelmektedir.

Cicimler dokunma özellikleri açısından çok çeşitlilik göstermektedir. Cicim dokumasına ilişkin yapılan araştırmalara göre cicimler, sık ve seyrek motifler ve atkı ve çözgü yüzlü cicimler olarak tasnif edilebilmektedir. Motiflerindeki farklılıklar ile atkı ve çözgülerindeki çeşitlilik nedeniyle dokuma farklılıkları bulunmaktadır. Dokuma özellikleri farklı olan cicimlerin, kullanım alanları da doğal olarak farklılık göstermektedir. Kimi cicimler yalnızca duvar süslemelerinde kullanıldığı gibi kimileri de yer sergisi yastık örgüsü olarak da kullanılmaktadır. Motiflerde genellikle parlak renkler kullanılır. Vişne kırmızısı, kınalı sarı, lacivert, sıklamen, mor, siyah, ceviz ve çimen yeşili, beyaz ve mavi renkler kulanılmaktadır. Cicimin kenarları ince bordürlerle çevrilerek bir bütünlük havası verilmektedir. Dokuma boyunca giden ve dokumadan önce tezgaha gerilerek hazırlanan dikey ipliklere çözgü adı verilmektedir ve "arışta" denilen çözgülere Tunceli ve yöresinde daha çok "direzi" denilmektedir. Cicim örülürken dikkat edilmesi gereken en önemli husus zemini oluşturan atkı ve çözgülerin aynı kalınlıkta olması ve aynı renkte ipliklerin kullanılmasıdır. Önce zemine atkı yapılıp sonra çözgülere göre desen ipliği atılmaktadır. Desen iplikleri, dokumanın enini tamamlarlar. Duruma göre çözgü ipliklerinin üstünden ve altından geçirilip arka yüzden çapraz olarak yukarıya geçirilirler.

Cicim desenleri geometrik özellikler içerebildiği gibi, koç, kuş veya geyik örneklerinde olduğu gibi canlı veya cansız varlıklarıda içerebilir. Cicimlerde çiçek, ağaç, bulut gibi doğayı tasvir eden eli belinde yada elti eltiye küstü gibi insan duygu ve düşüncelerini yansıtan desenlere de rastlanılmaktadır. Uzmanlara göre, arkadan gelip öne geçen desen ipliklerini kolayca takip edebilmek için cicimler tersten dokunur. Bu nedenle cicim dokunurken, biri önde diğeri arka tarafta olmak üzere iki kişiye ihtiyaç vardır. Cicimin ön yüzündeki dokuyucu desen ve çözgü ipliklerini sayıp arkadaki dokuyucuya vererek dokumanın kurallarına göre yapılmasını sağlar. Cicim düz bez dokumalara uygulandığı gibi, bantlar halinde çizgili kareli dokumalara veya atkı yüzlü (kilim) dokumalara da uygulanabilir.

Cicim türleri: Seyrek motifli cicim, atkı yüzlü seyrek motifli cicim, sık motifli cicim, atkı yüzlü sık motifli cicim .

Görüntülenme Sayısı : 4037    Eklenme Tarihi : 28 Şubat 2013 Perşembe    Güncellenme Tarihi : 21 Eylül 2021 Salı