Konya türkülerinde ezgi kadar güfte de önemli bir yer tutar. Güftelerde kişi adları, yer adları, sanatlar, meslekler, olaylar vb. yer alır. Ülke adı olarak yalnızca Cezayir ve Yemen yer alır bu türkülerde. Cezayir türküsü marş tarzında sergilenmiş bir ağıttır. Cezayir, Osmanlılar tarafından Türk topraklarına katılmış, uzun yıllar Osmanlı egemenliği altında kalmış bir ülkedir. Bu egemenlik II.Mahmud devrine kadar sürmüş, ancak Fransızların bu toprakları 1830 yılında ele geçirmesiyle Cezayir, Fransızların olmuştur.
Bu sırada büyük bir olasılıkla Cezayir'de askerliğini yapan Konyalı bir kişi (orada) çalınan bir marşın ezgisine güfte yazarak kendimize mal etmiştir. Merhum Saatçi Mazhar (Sakman) ile üstad Cenab Kendi de aynı görüşü paylaşmışlardır. Ancak yapılan araştırmalar sırasında Cezayir Türküsü'nün değişik güftelerine rastlanmıştır. Bu da zaman içerisinde türküyü icra eden sanatçıların türkü üzerine yaptıkları değişikliklerden ileri gelmiştir. Cezayir türküsünün en eski güfte varyantı bu kaynakta (*) bulunmaktadır. Cezayir türküsünün kaynaktaki bu güftesi şimdiye kadar hiç bir yerde yayımlanmamıştır.
Cezayir'in çeşmesinin başında, Balık sureti yazılı hem taşında. Benim sevdiğim onüç-ondört yaşında, Güzelleri döğme donlu Cezayir. *** Mezarımın üstünde boz otlar bitsin, O gerdanın üstüne örenler çöksün Çok değil bir defa sıtma da tutsun, Sıtmanı da ben bağlarım Cezayir. *** Uzman folklorcu Seyit Küçükbezirci Bey'in derlediği Cezayir Türküsü de şöyledir: Cezayir'in harmanları savrulur, Savrulur da sağ yanına devrilir. İller annem dirde başım çevrilir, Çelenleri mermer daşlı Cezayir. Güzelleri hilal gaşlı Cezayir. *** Cezayir'in menekşesi top biter, Arasında eğlim eğlim ot biter. Bu ayrılık annem bize çok gider, Çelenleri mermer daşlı Cezayir, Güzelleri hilal gaşlı Cezayir. *** Cezayir'in yüksek olur evleri, İçindedir ağaları beyleri; Türkçe bilmez Arapça'dır dilleri, Çelenleri mermer daşlı Cezayir, Güzelleri hilal gaşlı Cezayir. Üstad Cenab Kendi Bey'in yapmış olduğu bir Cezayir türküsü derlemesi de şöyledir: Cezayir'in gemileri yağlanır, Yağlanır da iskeleye bağlanır. Gurbet ilde nice yiğit eğlenir, Gelinleri urgan saçlı Cezayir. *** Cezayir'in menekşesi top biter, Arasında eğlim eğlim ot biter. Bu ayrılık annem bize çok gider, Sokakları mis kokulu Cezayir. *** Cezayir'in harmanları savruldu, Savruldu da koca dağlar devrildi. Hak emridir kısmet böyle verildi. Sokakları mermer daşlı Cezayir. *** Cezayir'in ufat tefek evleri, İçindedir ağaları beyleri, Türkçe bilir mani söyler dilleri, Güzelleri hilal kaşlı Cezayir. *** Yaz gelince gemileri yağlanır, Kış gelince tersaneye bağlanır. Yas tutulunca uğrun uğrun ağlanır. Yiğitleri gözü yaşlı Cezayir. Ünlü sanatçı Ahmet Özdemir (Kör Ahmet) Bey'in çalış söylediği Cezayir türküsü de şöyledir: Cezayir'in gemileri yağlanır, Yağlanır da urganları bağlanır. Çelenleri mermer daşlı taşlı, Güzelleri hilal kaşlı Cezayir. *** Cezayir'in harmanları savrulur, Savrulur da dört bir yana devrilir Cezayir. Çelenleri mermer taşlı, Güzelleri hilal kaşlı Cezayir.
(*) Kaynak: Odabaşı, A.S. Dünden Bugüne Konya Türküleri. 2. Baskı. Konya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayını.