­ KONYA ÇOCUK TEKERLEMELERİ "OYUNDA EBE ÇIKARTMA TEKERLEMELERİ" | Kültür Portalı

Konya Çocuk Tekerlemeleri "Oyunda Ebe Çıkartma Tekerlemeleri" - Konya

Oyun

"Çocuk Tekerlemeleri", folklorumuzun en zengin, en yaygın dallarından birisidir. Deyim yerindeyse "en yaygın halk şiiri" çocuk tekerlemeleridir. Çocuk her şeye karşı duyarlıdır. Sürekli izler, sürekli düşünür, sürekli etkilenir. İzlenimlerini ve etkilenişlerini, en çok, tekerlemeler yoluyla dışa vurur. Çocuk tekerlemeleri çocukların şairi olduğu anonim halk şiiridir. Kafiyelerin, serbest nazım şekillerinin; şiirde soyutun şiirde somutun en özgün örneklerini; hemde binlercesini çocuk tekerlemelerinde bulmak mümkündür. Ülkemizde, çocuk tekerlemeleri üzerine araştırmalar, yapılan derlemeler o kadar azdır ki; gerçekten "Türk Çocuğu Edebiyatı" hesabına çok çok hüzün vericidir.

Tekerleme, bir bakıma da "Oyun Şiiri"dir. Çocuk, tekerlemeleri, gerçek hayattan, en yalın, en gerçekçi biçimleri ile alır. Çoğu zaman, gerçek hayatı soyutluk içinde yansıtır. Bunları "Oyunda Ebe Çıkartma Tekerlemeleri"ne örnek olarak veriyoruz. Verilen tekerlemelerin hepsi Konya'da çocuk oyunları içinde derlenmiştir. Derleme yılları: 1957-1958-1959-1960

  • Ayı beni gorkutdu / Gulağımdan sarkıtdı / Çalarım çalarım ötmeyyor / Neyin için ötmeyyor? / Arpa buğday isdeyyor /  Arpayı nerden alayım? / Demirciden alayım / Demircinin nesi var? / Yazı yazan oğlu var  / İnci dizen gızı var
  • Çıt, bit Aradan önce sen çık Kıvırcık
  • İlim ilim ilidi / Ağşam gelen kimidi? / Emmimin oğlu Musacık / Elleri golları gısacık
  • İnne minne / Ucu dinne / Fir fir öter Firen çalar / Dam deliği Dana böcüğü / İlyas Hasan'ın kara böcüğü
  • Bir, iki üçler / Yaşasın Türkler / Dört, beş altı Polonya battı / Yidi, sekiz, dokuz Alman... / On, onbir, oniki İtalyan tilki / Onüç, ondört, onbeş Amerika kardeş. (Not: Bu tekerleme 2.Dünya Savaşı yıllarında çocuklar arasında çıkmıştır. Savaş ve bu savaştaki uluslar anlatılmaktatır)
  • Oooooooooooo Ene, mene Engiş dene Çörek otu Çölmek ..tü Lale kökü Dilber otu Tas tus Engili, mengili kız
  • Allı Burak Telli Burak Şundan al Şuna bırak
  • Bir, iki, üç, dört, beş, altı, yedi Bunu sana kim dedi Diyen dedi Onyedi Baklavayı kim yedi?
  • Bir para, iki para, üç para Dört para, beş para, altı para, Yedi para, sekiz para, dokuz para Gö... gara
  • O mo desi Dosi saklam bosi Anne küçük yavru Rengi rengi rengi Alos bu rengi O oto pos Tiren geldi fos
  • Ya şunda Ya bunda Dede külâh başında
  • İnci, minci Kim birinici
  • İnne, minne Ucu dinne Şam şukulata Mum yaka Alibe, kılıç, piliç
  • O, mo, rizon Kepe rizon
  • İnne, minne Ucu dinne Filgil ata Tiken bata Hap tut İğneyi kap tut
  • Pu katanina Katanina Purçak, yup yup yup Ali ri dina Ah ah
  • İnne, iplik, makara Hanım çıktı yokara Yokar kapı kilitli Hanımın başı bitli
  • O, mo, kara do Şimi şimi do Elizando Şaka, maka Elizando
  • İnne battı Canımı yaktı Tombul kuş Arabaya koş Arabanın tekeri İstanbul'un şekeri Hap hup İnneyi kap tut
  • İncilerim döküldü Toplayamadım Küçük hanım geliyor O küçük, bu küçük Aradan önce sen çık
  • Biz, renkli kumaş satan tüccürlandanız Her renk alır satarız Küçük bayan, küçük bayan Hangi rengi istiyorsanız Bize söyleyiniz
  • Dedeler dervişler Hak yoluna durmuşlar Hak yolunda bir kuyu İçinde Zemzem suyu Eğildim su içmeye Kanatlandım uçmaya Kanat kapısı açıldı Miski amber saçıldı Miski amberi kimler ile yemeli? Kızlar ile yemeli Kızlar bana ne gerek Altın dişli kuş, gevrek Akşam gelen kimidi? Dayımın oğlu Musacık Elleri kolları kısacık Dayım kimin evinde Altın kemer belinde
  • Pin, pon Kat kara viraransa Maki nus kutu Pe ra ran sa Erinovani Kutu perani Hık, mık Sana dedim, kız sen çık
  • Ayşanımın tavukları Gıt gıt gıt diyor Arpa, saman istiyor Arpa, saman yok Kilimcide çok Kilimci kilim dokur İçinde bülbül okur O bülbül benim olsa İki kardeşim olsa Biri ay, biri yıldız Hop çukulata piyasa Akşam yedim salata Kız; senin babanın adı Keratadır, kerata
  • Ene, mene dosi Dosi, saklam bosi Saklambos Saklambos Fıransız dos
  • İnnem düşdü yakamdan Kuleli geliyor arkamdam Gelme Kuleli, gelme Annem bakıyor balkondan
  • İnne, minne, ucu dinne Fır fır atar, Sinek satar Tıkıdık, tukuduk, fış
  • Doktor geldi, tık tık Elinde ıbrık Biz bu ilaçlardan bıktık Tık, tık, tık
  • On, yirmi, otuz, kırk, elli, yüz Dere tepe düz Biz bu ilaçlardan bıktık Tık, tık, tık
  • Portakalı soydum Başucuma koydum Bir de yalan uydurdum
  • Eri o, meri o Allah saydan ben çıksam
  • Oooo, ene, Enver Sarayını sen ver Çini kız Çıksane
  • Dan dan dan Meke moka, dan dan Kara kız Sepet oy Bin paşa Ali bey Rengo Rengo
  • Oyunda hile yapılmaması için, ebeye söylenen bir tekerleme... Saklambaç oyununda ebenin gizlice bakıp, saklananları görmesini önlemek için. İlenç motifli bir oyun tekerlemesi... Bakan bakan bir olsun İki gözü kör olsun At bokundan atlasın Cuma günü çatlasın
  • Ayı beni gorkuddu Gulağımdan sarkıddı Gulağında çanı var Çalarım çalarım ötmeyyor Neyin içün ötmeyyor? Arpa için ötmeyyor Arpayı nerden alayım? Demirciden alayım Demircinin nesi var? Yazı yazan oğlu var, İnci cizer gızı var.

Kaynak: Küçükbezirci, S. Kasım 2009. Konya Halkbilimi Folklor Güldestesi. Konya, Bahçıvanlar Basım San. A.Ş.

Görüntülenme Sayısı : 13081    Eklenme Tarihi : 22 Şubat 2013 Cuma    Güncellenme Tarihi : 04 Haziran 2020 Perşembe