­ HELESA GELENEĞİ | Kültür Portalı

Helesa Geleneği - Sinop

Gelenekler-Görenekler

Sinop’a özgü önemli bir gelenek olan “Helesa” bir diğer adı ile “Sellime Çıkma”, her Ramazan ayın on beşinci gününden sonra gerçekleştirilmektedir. Helesa geleneğinin ortaya çıkışıyla ilgili yazılı kaynaklarda bulunmayan ancak dilden dile aktarılarak günümüze kadar gelmiş bir söylence bulunmaktadır.

Rivayete göre, gemilerin yelken ile çalıştığı çok eski zamanlarda bu gemilerin Karadeniz’de sığınacağı üç liman varmış. Bunlar Temmuz, Ağustos ayları ve Sinop’muş. Yani Karadeniz sadece Temmuz ve Ağustos aylarında fırtınasız olur, diğer zamanlarda da gemiler ancak Sinop limanında barınabilirmiş. Yine böyle fırtınalı bir kış gününde, yelkenli bir gemi fırtınaya yakalanmış ve Sinop limanına sığınmış. Haftalarca burada mahsur kalan gemide bulunan tayfaların zamanla kumanyası tükenmiş ve açlık baş göstermeye başlamış. Tayfalar dilenmek istemedikleri için de kimseden bir şey isteyememişler. Bir gün kaptanın aklına yiyecek bulmak için bir fikir gelmiş. Tayfalarına hemen bir filikayı süslemelerini söylemiş. Kaptan ve tayfalar süslenen bu filikayla ve gece olması sebebiyle ellerinde çok sayıda fenerle Sinop’a inmişler ve kent içerisinde çeşitli maniler söyleyerek dolaşıp halktan yiyecek istemişler. Bun gören halk da gemicilere çeşitli yiyecekler vermiş ve böylece gemiciler açlıktan kurtulmuşlar.

Ramazan ayındaki yardımlaşmanın boyutlarını gösteren en güzel örneklerden biri olan Helesa, bu olay sonrasında Sinop’ta her Ramazan Ayında tekrarlanan bir gelenek halini almıştır. Geleneksel uygulamada, Helesa öncesinde rivayetteki filikayı temsilen birkaç kişinin taşıyacağı büyüklükte bir kayık alınır. Bu kayık güzelce süslenir ve çevresi fenerler ya da mumlarla ışıklandırılır. İftar yapılıp oruçlar açıldıktan sonra, bir araya gelen gençler süsledikleri bu kayığı bazen omuzlarında bazen ellerinde tutarak tüm mahalleleri gezerler. Kayık her evin önünde ev sahibi tarafından görülecek bir şekilde yere konulur. Bu evlerin kapısına gelen kalabalıktan sesi güzel olan bir kişi aşağıda bir bölümü yazılı olan Helesa manilerinden bir kaçını, diğer kişiler de nakarat kısmını söyler ve bahşiş isterler. Bahşişler bir mendile sarılarak ve düştüğü yer görülsün diye mendilin ucu yakılarak yere veya kayığın içerisine atılır. Toplanan tüm bahşişler de daha sonra ihtiyaç sahiplerine dağıtılır.

"Altımızda çürük minder Altını üstüne dönder Aman beyim bahşiş gönder Helesa yelesa Helesa yelesa Heyemola yusa hop Heyemola yusa hop Ahçımızın adı Tayyar Bir kepçe koyar iki sayar Bununla gemici doyar Helesa yelesa Helesa yelesa Heyemola yusa hop Heyemola yusa hop Gemi geldi duydunuz mu? Selam verip aldınız mı? Bu gemiyi tanıdınız mı? Helesa yelesa Helesa yelesa Heyemola yusa hop Heyemola yusa hop Kaptanımız fener taşır Uyuz olmaz durmaz kaşır Tayfalarım hamsi taşır Helesa yelesa Helesa yelesa Heyemola yusa hop Heyemola yusa hop İnce burundan geçerken Sırmalı sancak açarken Biz doldurup biz içerken Helesa yelesa Helesa yelesa Heyemola yusa hop Heyemola yusa hop Bir gemim var çift direkli Tayfası aslan yürekli Filikası çifte kürekli Helesa yelesa Helesa yelesa Heyemola yusa hop Heyemola yusa hop Elimde şimşir sopası Olduk çocuk maskarası Sonumuz mektep hocası Helesa yelesa Helesa yelesa Heyemola yusa hop Heyemola yusa hop Dal budarım dal budarım Bahçede bülbül güderim Sizleri her yerde methederim Helesa yelesa Helesa yelesa Heyemola yusa hop Heyemola yusa hop Bahşişi almamış olmaz Gemi düzenini bulmaz Tayfalar buna razı olmaz Helesa yelesa Helesa yelesa Heyemola yusa hop Heyemola yusa hop Sıçan gelir takur tukur Ben sanırım düze dokur Komşu bizden fakir Helesa yelesa Helesa yelesa Heyemola yusa hop Heyemola yusa hop Büyük cami direk ister Söylemeye yürek ister Arkadaşlar bahşiş ister Helesa yelesa Helesa yelesa Heyemola yusa hop Heyemola yusa hop Aşağıları geze geldim İnci mercan dize geldim Biz doldurup biz içerken Bakın beyim size geldim Helesa yelesa Helesa yelesa Heyemola yusa hop Heyemola yusa hop Bir gemim var boyda bosta Baş üstüne kurdum posta Bizden selam olsun eşe dosta Helesa yelesa Helesa yelesa Heyemola yusa hop Heyemola yusa hop Hasan Abi geldik size Hatırın kalmasın bize Bahşişi çok gönder bize Helesa yelesa Helesa yelesa Heyemola yusa hop Heyemola yusa hop"

Görüntülenme Sayısı : 5733    Eklenme Tarihi : 24 Ocak 2013 Perşembe    Güncellenme Tarihi : 24 Kasım 2020 Salı