­ KARAMAN'DA KULLANILAN ATASÖZLERİ VE DEYİMLER | Kültür Portalı

Karaman'da Kullanılan Atasözleri ve Deyimler - Karaman

Kalıplaşmış Sözler
  • Acele etsen de iş varacağına varır.
  • Acemi nalbant, gavur eşeğinde öğrenir.
  • Acı acıyı, su sancıyı savar.
  • Açı eyletme, toku söyletme.
  • Acıkan doymam sanır.
  • Acıyan eşek, attan ileri gider.
  • Aç bırakma hırsız olur; çok söyleme arsız olur.
  • Açlığılan tokluğun arası yarım ekmek.
  • Açma kütüğü, söyletme kötüyü.
  • Adamakla mal mı tükenir.
  • Adı çıktı dokuza, inmez sekize.
  • Ahmak misafir, ev sahibini ağırlar.
  • Ağanın alnı terlemeyince, ırgatın burnu kanamaz.
  • Ağır kazan, geç kaynar.
  • Ağır ol da kamil desinler.
  • Ağıza tat, boğaza mihnet.
  • Ağızdan burun yakın, kardaştan karın yakın.
  • Ağzı açık ayran delisi
  • Ağlayak da gözden mi olak?
  • Ağrısız baş mezarda gerek.
  • Akçe bulsam çıkı yok.
  • Akıllı evladım var neylersin malı; akılsız evladın var yine neylersin malı.
  • Akılsızın şaşkını, beyaz giyer kış günü.
  • Akılsız köpeği yol kocatır.
  • Akranıyla konuşmayanın sesi semadan gelir.
  • Alacağın bir iğne, çeliğin okkasını orantıya vurursun.
  • Alan satandan umar.
  • Alçak yerde yatma sel alır; yüksekte yatma yel alır.
  • Al elmaya taş atan çok olur.
  • Alem unutmuş, kalem unutmamış.
  • Alışmış kudurmuştan beterdir.
  • Allı yelek, pullu yelek; gömlek yok canfes neye gerek.
  • Al kaşağıyı gir ahıra, yağır olan gocunsun.
  • Anan turp, baban şalgam; sen için de gülbe şeker.
  • Armudu sapıyla, üzümü çöpüyle, pekmezi küpüyle.
  • Arı satmış, namusu tellala vermiş.
  • Ar gözden, kar yüzden anlaşılır.
  • Atın ölümü arpadan olsun.
  • Aylak sirke baldan tatlıdır.
  • Ayağı dokunmdık taş, başa gelmedik iş olmaz.
  • Ayağın sığmayacağı yere, baş sokulmaz.
  • Az yaşa, uz yaşa akibet gelecek başa.
  • Baba mirası yanan mum gibidir.
  • Babası ölen bey, anası ölen kadın olur.
  • Bağa bak üzüm olsun, yemeğe yüzün olsun.
  • Bağ dua değil, çapa dua ister.
  • Baht olmayınca başta, ne kuruda biter, ne de yaşta. 
  • Bal döksen yalanır.
  • Bal bal demekle, ağız tatlanmaz.
  • Başıma uymayan takke elin olsun.
  • Başında fese bak, girdiği kümese bak.
  • Başına acemi berbere teslim eden cebinde pamuk eksik etmesin.
  • Belli düşman, gizli dosttan yeğdir.
  • Benim sakalım tutuştu, sen cigara yakmak istersin.
  • Beş kuruşluk fener o kadar yanar.
  • Beşik arkası da gurbettir. 
  • Bir dirhem et, bin ayıp örter.
  • Boyumca buldum, huyumca bulamadım.
  • Bir yerim diyenden, bir de yemem diyenden kork.
  • Bize gelince yiyip içelim, size gelince gülüp geçelim.
  • Büyük lokma ye, büyük söyleme.
  • Bu iş kabak tadı verdi.
  • Bulursa yer, bulmazsa ağzını poyraza açar.
  • Böyle duanın, böyle amini olur.
  • Borç ödemekle, yol yürümekle biter.
  • Borç benim de tasası senin mi?
  • Boynuz ararken, kulaktan da olacak.
  • Boş boğazı ateşe atmışlar da odun yaş diye bağırmış.
  • Can sefadan da usanır, cefadan da.
  • Cennete gitse, fidan kırar; cehenneme gitse kazan deler.
  • Çalmadan oynar kel güdük, ne davul ister ne düdük.
  • Çatal kazık yere geçmez.
  • Çıra dibine karanlık.
  • Çoluk çocuk ile eyleme pazar, arpa alır ambardan buğday yazar.
  • Dağdan yayılır, gölden sulanır.
  • Dağına göre kış olur.
  • Davulu görür oynar, mihrabi görür ağlar.
  • Değirmen iki taştan, muhabbet iki baştan.
  • Deveye oyna demişler, dokuz kazan süt devirmiş.
  • Deveyi hendekten atlatan bir tutam ottur.
  • Dibi görünmeyen kaptan su içme.
  • Dilencinin torbası dolmaz.
  • Dileyen Leylasını da bulur Mevla’sını da bulur.
  • Dilim, senden çektiğim zulum.
  • Dirlik olmayan yerde varlık olmaz.
  • Doğru sarsılır amma yıkılmaz.
  • Demir nemden, insan gamdan çürür.
  • Deniz yanında kuyu kazılmaz.
  • Dert ağlatır, aşk söyletir.
  • Dert derdi açar.
  • Deveci ile dost olan kapısını yüksek açar.
  • Dostluk başka alişveriş başka.
  • Dost yoluna post olmalı.
  • Düğün olur iki kişiye, tasası düşer deli komşuya.
  • Düz ovada sivri bela.
  • Ecel geldi baş ağrısı bahane. 
  • Elden gelen öğün olmaz, o da vaktinde gelmez. 
  • Ele verir talkını, kendi yutar salkımı.
  • Emanetin canı cebinde olur.
  • En akıllısı Deli Bekir; o da duvarda bağlı yatır.
  • Erine göre bağla başını; tencerene göre kaynat aşını.
  • Eski çamlar bardak oldu.
  • Et tırnaktan ayrılmaz.
  • Gelin atta, kısmeti yadda.
  • Gücendiğim dağın odununu yakmam.
  • Güneş çarığı sıkar, çarık da ayağı.
  • Halep oradaysa arşın burada.
  • Hamama gider kurnaya; düğüne gider zurnaya aşık olur.
  • Hareket olmayan yerde, bereket olmaz.
  • Hasmın karınca ise de merdane bil.
  • Hastaya çorba sorulmaz.
  • Haydan gelen huya gider.
  • Hayvanın alası dışında, insanın alası içinde.
  • Hesapsız kasap, ya bıçak kırar, ya masat.
  • Islanmışın yağmurdan korkusu olmaz.
  • İçi beni dışı seni yakar.
  • İki kaptan bir gemiyi batırır.
  • İnsanin yere bakanıdan, suyun ağır akanından kork.
  • İnsan çiğ süt emmiştir.
  • İp koptuğu yerden ulanır.
  • İs yanına varanda is, mis yanına varanda mis kokar.
  • İte dalanmadan çalıyı dolan. 
  • İt kuyruğuna buyurur kuyruğu da ite.
  • Karaman okkası çelebi lokması.
  • Karanlıkta göz kırptığını nereden bileyim?
  • Karnın doymazsa gözün doysun.
  • Kel oğlan ekin ekti, yemeden başa kalktı.
  • Kıratın yanında eğleşen ya huyundan ya tüyünden.
  • Köpekten toklu olmaz.
  • Kör atın kör alıcısı olur.
  • Ne deve kalksın, ne çan ötsün.
  • Ne kızı verir ne dünürü küstürür.
  • Oğlan dayıya kız halaya çeker.
  • Oğlan yedi oyuna gitti, çoban yedi koyuna gitti.
  • Oğlum akıllı neylesin malı, oğlum ahmak yine neylesin malı.
  • Oldu olacak kırıldı nacak.
  • Oluk başında oynayan çark evinden çıkar.
  • Oturduğu yer ahır sekisi, çığırdığı İstanbul türküsü.
  • Oynayamayan gelin yerim dar der. Oyunda cıllıma.
  • Ödünç yiyen kesesinden yer.
  • Öküz öldü ortakcılık ayrıldı.
  • Önce bol bol yiyen sonra bel bel bakar. 
  • Öz ağlamayınca göz ağlamaz.
  • Parasız tellal bağırmaz.
  • Sabırla koruk helva; dut yaprağı atlas olur.
  • Saç sefadan, tırnak cefadan uzar.
  • Sağ baş yastık istemez.
  • Sana vereyim bir öğüt kendi ununu kendin öğüt. 
  • Saygı sayana, terbiye alana göredir.
  • Sel gibi geldi kum gibi kaldı.
  • Sen bilirsin deyince akan sular durur.
  • Sen daha çok yorgan geversin.
  • Senden yumurta alan sarısını bulamaz.
  • Serçenin gönlünden şahinlik geçer.
  • Sırtımda yumurta kefesi yok ya. 
  • Sonu yine boz armutlu boz goyak.
  • Sorma kişinin aslını, sohbetinden bellidir.
  • Su bulanmayınca durulmaz.
  • Sudan çıkmış sıpaya dönmek.
  • Sütlü koyunu sürüden ayırmazlar.
  • Şaire lazım olan bir sazla bir sözdür.
  • Şehre gider köy haberiyle gelir.
  • Şeytan eniğini yitirse bulamaz.
  • Tanesiz aş olmaz, kaygisiz baş olmaz.
  • Tarlanın taşlısı kızın kaşlısı.
  • Taşıma su ile değirmen dönmez.
  • Taş ol da baş yar.
  • Tatlıya yakışmaz soğan; dayısını beğenmez yeğen.
  • Tay at oluncaya kadar sahibi mevt olur.
  • Tazısız ava giden tavşansız eve döner.
  • Tilki tilkiliğini bildirinceye kadar post elden gider.
  • Toku gönüllemek zor olur.
  • Ucuzdur var bir illeti; pahalıdır var bir hikmeti.
  • Unu eledik eleği duvara astık.
  • Ustamın adı hıdır, elimden gelen budur.
  • Üzümünü ye bağını sorma.
  • Yangına körükle gider.
  • Yan yatan da yer bir ekmek çamura batan da.
  • Yatan aslandan gezen çakal iyi olur.
  • Yıkık değirmende kırk yıl yatar.
  • Yörük sırtından kurban keser.
  • Yazın yaşa kışın taşa oturulmaz.
  • Yüz verdik astarını ister. 
  • Zekat çebici gibi titrer
  • Zemheride yoğurt isteyen cebinde bir inek taşır. 

Kaynak : Uysal, A. Alodalı, N. Demirci,M.(Ed) (1992) Dün ve Bugünüyle Karaman Kültür-Tarih-Coğrafya Arı Ofset Matbaacılık KONYA Kaynak: Karaman Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2005)Karaman Tarihi ve Kültürü 7(7),1-118 Kaynak:Uysal,V.(Ed).(ty)Karaman Folkloru Derlemeler Kaynak:http://www.karamankulturturizm.gov.tr adresinden, 23 Mart 2013 tarihinde alınmıştır.

Görüntülenme Sayısı : 43796    Eklenme Tarihi : 12 Şubat 2013 Salı    Güncellenme Tarihi : 25 Ağustos 2020 Salı