Kastamonu halk edebiyatının kuvvetli merkezlerinden biri olarak bilinir. Maniler bilhassa köylerde bağ ve bahçelerde çalışan kadınlar tarafından yapılır ve söylenirdi. Aşağı, yukarı Kastamonu il ve ilçelerinde 20 sene öncesine kadar köylü olup da mani bilmeyen kadın yok denecek kadar azdı. İl merkezi, Daday, Tosya, Taşköprü ve Araç köylerinde 3 bin 500'e yakın mani derlenmiştir. Bazı Mani örnekleri:

• Geyik gibi yörürsün /Al fistanı sürürsün /Çez göğsün düğmesini /Kaymak tenin görünsün
• Ay buluta burunsun / Beyaz-gerdan görünsün /Beni yardan ayıran /Sürüm sürüm sürünsün T
• erziler kumaş biçer /Hasretliler zerh içer /Dünya bir konak yeri /Gelen durmaz tez geçer
• Galeden inmem diyor /Lahuri giymem diyor /Olursa canfes olsun/ Goynuna girmem diyor
• Küreden aldım bakır /Yarin gözleri çakır /Sevdüğümün yoluna /Gurban olsun bu fakır
• Ay ışıktır varamam /Dile destan olamam /Ay buluta girince /Bağlasalar duramam
• Yumak yumaktır elin /Gayet incedir belin /Yılana baş eğdirir /O senin tatlı dilin
• Beni kimse asamaz, asar ise yâr asar /Eğer sen tabib isen gel sineme yara sar
• Elmayı dile dile /Kamayı sile sile /Yedi mendil çürüttüm /Göz yaşımı sile sile
• Tüfeğim dolu saçma /A giz göğsünü açma /İçimde derdim çoktur /Bir yarada sen açma