Köroğlu Mağarası, Sivas’a 6 kilometre uzaklıktaki Paşa Fabrikası yakınlarında bulunmaktadır. Burası Sivas halkının günübirlik gittiği bir mesire/piknik yeridir. Yakın yıllara kadar Sivas’ın içme suyu Paşa Fabrikası’ndaki gözelerden sağlanmaktaydı.

İnanışa göere; Köroğlu ile annesi Mihr-i Vefa bu mağarada yaşarlarmış. Bu kadın, Köroğlu Mağarası yakınlarına kendi adını taşıyan bir çeşme yaptırmıştır. Bugün de Sivas’ın tatlı suyu Mihri Vefa gözesinden getirilmektedir. Köroğlu Mağarası; Köroğlu kayalıklarının oyulmasıyla meydana gelmiştir. Kayalıklarda birbirine yakın iki oda bulunmaktadır. Bunlardan biri ocaklık olarak kullanılmıştır. Burayı taşlara oyulmuş dört küçük pencere aydınlatır. Ocaklık olarak kullanılan mağaranın duvarları islerle kaplanmıştır. Ahır olarak kullanılan mağaranın tavanı daha temizdir. Mağaraya otuz basamaklı bir taş merdivenle inilip çıkılmaktadır.

Efsaneye göre; "Bolu Beyi’nden öcünü alan Köroğlu, annesiyle birlikte Sivas’a gelir ve gözlerden uzak bu mağaraya yerleşir. Köroğlu’nun ününü duyan çevre köyler de her yıl Köroğlu’na koyun kuzu gibi hediyeler getirirler. Köroğlu da bunları mağarasında pişirir ve çağlayanın başında yermiş. Yine halk inanışına göre bu çağlayandan ölümsüzlük suyu akarmış. Köroğlu’nun kıratı çağlayandan akan suyu içtiği için ölümsüzleşmiştir. Atının ölümsüzleştiğini gören Köroğlu çağlayanın dibine gelir. Eğilip su içmek isterken, aksakallı bir derviş buna mani olur. Köroğlu ürpererek çağlayandan uzaklaşır. Daha sonra geldiğinde çağlayanın suyunun kuruduğunu görür.”

Kaynak: 2011 Yılı Sivas İl Kültür ve Turizm Envanteri, Sivas Valiliği Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Sivas, 2011.