Maniler - Isparta
Mani - Bilmece
Isparta’da mâni söyleyicileri şu anda yaşları 45-60 arasında olan kadınlardır. Yeni yetişen nesil mâni bilmemektedir. Isparta’da mâniler daha çok eskiden düğünlerde, halı atölyelerinde, tarlada ve bahçede karşılıklı olarak da söylenirdi. Bu karşılıklı söyleyişe "atışma" söyleyene ise "âşık", "lafazan" veya "mânici" denirdi. Yörede, tespit edilen mânilerin genel olarak konusu sevgi ve aşktır. Bunlardan başka tabiat, gurbet, ayrılık ve ramazan ayı konularıyla ilgili mâniler ile yergi, dilek ve övgü bildiren mâniler de vardır.
Konu olarak ramazan ayı ile ilgili olan mâniler, ramazan gecelerinde davulcu ve yardımcısı tarafından, kapı kapı dolaşılarak söylenmektedir. Isparta yöresine ait belli başlı mâniler şunlardır: "Altın yüzük var benim Parmağıma dar benim Senirkent’in içinde Elâ gözlü yâr benim Atabey gül bağıdır Tam gelinlik çağıdır Gönüldeki bu derdi Ancak o yâr dağıtır Ay doğar sini gibi Sallanır selvi gibi Ben yarimi tanırım Isparta gülü gibi Caminin önü çemendir Çimenin altı emendir Yârim askere gitti Gittiği yer İzmir’dir Dağlar başı kaya Seni sorarım aya Gün benzim sarardı Günleri saya saya Deniz dibi saz olur Gül açılır yaz olur Ben yârime gül demem Gülün ömrü az olur Ekinler ekilirken Dibine dökülürken Kız saçından üç tel ver Kefenim biçilirken Entarisi al taraklı Garip gönlüm pek meraklı Yârdan haber gelmez oldu Bu hasret pek firâklı Gül imbikten süzülür Elâ gözler büzülür Çektiğimi yüklenseler Dağlar bile ezilir Gülün budağı kanar Dalına bülbül konar Gurbet ele düşeli Yanar yüreğim yanar Halı dokurum halı Yârin yollarına Her rengini koydum Halının dallarına Halıları kurulu Yumakları sarılı Kızlar halıyı kesememiş Babaları darılır Karşıdan gel göreyim Eline gül vereyim Senin gibi soysuza Nasıl gönül vereyim? Sarı kavun dilimi Kim ağlattı yârimi? Gülümü ağlatanlar Göze alsın ölümü Yazmasında gül oya Sevmedim doya doya Yâr yolun beklerim Günleri saya saya"
Ramazan Bayramı’nın birinci gününden itibaren davulcu yanındaki yardımcısıyla birlikte ev ev dolaşarak mâni söyler ve bahşiş ister. Bu sırada söylenen mâniler şunlardır: "Besmele ile çıktım yola Selâm verdim sağa sola İki gözüm Ali beyim Bayramınız mübarek ola Buna ramazan ayı derler Balınan da baklava yerler Bu âdet böyle kurulmuş Davulcular da mâni söyler Çamlardan keserler çıra Ben gidiyorum Mısır’a Asaletli de ....... beyim Şimdi de geldi sana sıra Demirden yaparlar şişi Ramazanda da pişer pişi Asaletli de hafız ağam Şimdi getirir bahşişi Evlerinin önü iğde İğdenin dalları yerde Asaletli de hoca efendi Yirmi katlı yüksek evde Güle geldim kapınıza Selâm verdim topunuza Bahşişimi vermezseniz Darılırım hepinize Güller geldi güller geldi Bahçeye bülbüller geldi İki gözüm komşularım Her seneki kullar geldi İşte geldim büküm büküm Sırtımda davul yüküm Asaletli hafız ağam Size selâmün aleyküm Kara koyun kuzuludur Alnı da ak yazılıdır Bekletmeyin komşularım İki dizim sızılıdır Ne uyursun ne uyursun? Bu uykuda ne bulursun? Al abdesti kıl namazı Doğru cenneti bulursun Top atıldı çıktım yola Selâm verdim sağa sola Asaletli hoca efendi Bayramınız mübarek ola Tuttum pirenin irisini Davul gerdim derisini Bozuk paran yoğsa Gönder yüzbinin birisini"
Kaynak: Isparta Kültür ve Turizm Envanteri (A. Kılıç, Koord.). (2011). Isparta: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü.
Görüntülenme Sayısı :
3694
Eklenme Tarihi :
20 Şubat 2013 Çarşamba
Güncellenme Tarihi :
17 Haziran 2020 Çarşamba