Güreşten iyi anlayan, pehlivanları güzel manilerle takdim eden, güreşecek pehlivanların adlarını, şanlarını, korkulu oyunlarını seyircilere anlatan; güreşi kendine has pehlivan duaları ile süsledikten sonra başlatan ve galip gelenleri duyuran kimsedir. Yani cazgırın görevi bir çeşit sunuculuktur. Cazgır bütün güreşçileri yakından tanır, pehlivanların yaptığı bütün eski güreşleri bilir, eşleştirdiği pehlivanların dualarını okurken pehlivanların kuvvetli yönlerini söyleyerek, hasmını uyarır, öğüt verir.
Cazgır, pehlivanları beden gücünden çok akıl gücüne güvenmeye çağırır. Onları motive eder; Allah’ın adı anılarak ve başta peygamber efendimize salat-ü selam olmak üzere pirlerin yad edildiği, manevi değerlerin dile getirilerek bir anlam kazandırıldığı dualar, sözler, pehlivanları cesaretlendirir.
Cazgır, sesi her ne kadar gür ise de pehlivanları tanıması, bütün güreş oyunlarını bilmesi gibi özelliği olan yaşlı kişilerden seçilir. Hatta cazgırlar, şairlik özelliği taşıyorsa, sözleriyle seyredenlere heyecan salarlar. Sırf cazgır izlemek için güreşlere gidenler vardır.
Cazgır, güreşmek için soyunmuş pehlivanları sıraya dizer. İçlerinde o boydan üst boya güreşmesi gerekenler varsa onları ayırır. Diğerlerini de kuvvetlerine göre birbiriyle eşleştirir. Eşlenen pehlivanlar kıbleye yüzlerin dönerek kolları çaprazlama olduğu halde el ele tutuşurlar. Bu şekilde dualarını okur. Eğer güreşçiler tanınmış güreşçi ise cazgır, ayrı ayrı pehlivanların ardında durarak duasını okur. Güreş başlamadan önce vakur bir şekilde ağır ağır yürüyerek meydanın tam ortasına gelir. Eşleştirdiği pehlivanları yanına çağırır, yönlerini kıbleye çevirir. Elini her ikisinin sırtlarına vurarak rükûa varır gibi eğilip ellerini diz kapaklarına koymalarını söyler, iki pehlivanın arkalarında durur, sağ elini sağdakinin sırtına, sol elini soldakinin sırtına vurur.
Çiftler sağ ve sol elleri birbirini tutarak sağ ayakları biraz ileri ve yana atılmış ve başları öne eğik olarak dururlar. Cazgır her birinin adını sanını memleketini bağırarak söyler. Peşinden duasını ederek ‘Hak yüzünü ağartsın!’ der ve meydana salar. Pehlivanlar Allah Allah sesleri ve davul zurnalar eşliğinde önce peşrev çekip güreşe başlarlar.
Cazgır, meydandaki birliği korumaya, pehlivanları bir arada tutmaya gayret eder. Güreşin moral kaynağı olup ayrıca yağ isteyen, su isteyen pehlivanlara yağcıyı, bezciyi, sucuyu sevk eder. Dini ve hamasi duygularla güreşçileri halka tanıtan başcazgır ve yardımcıları kendilerine özgü milli kıyafetler giyer, başlarına poşu sararlar. Pehlivanlıkta olduğu gibi cazgırlıkta da usta çırak geleneği vardır.
Cazgırların en ünlüleri olarak; Edirne Ayşe Kadın Cami İmamı Sadık Hoca (Atılgan) ve Şirin Mustafa sayılabilir. Bugün ülkemizde üç yüze yakın cazgır vardır. Çoğu öteden beri söylenilmekte olan pehlivan dualarını okumakta, kara düzen konuşmaktadırlar. Kırkpınar güreşleri ve diğer yağlı güreşlerin en önde gelen baş cazgırları Şükrü Kayabaşı, Mustafa Bursalı, Koca Osman’dır. Aşık İmami, Türkiye Güreş Federasyonu’nun baş cazgırlarından olup Türkiye’nin her yerindeki yağlı ve karakucak güreşlerine davet edilmektedir.