­ ZEYBEK | Kültür Portalı

Zeybek - Afyonkarahisar

Kalıplaşmış Sözler

Ağır Zeybek adıyla da tanınan Dinar Zeybeği “heykelleşme” denilen bir yavaşlıkta oynanmaktadır. Düz zeybek çeşidindedir ve iki kişiden 10 kişiye kadar oynanabilmektedir. Bağsız bir oyundur. Toplu oynandığı zaman, oyuncular arasında el, kol, mendil gibi şeylere dokunulmadığından bu tarz oyunlara bağsız oyunlar denir. İki kişiyi aştığı zaman oyuncuların dizilişi halka şeklini almaktadır.

Geleneksel olarak ikili oynanır. Sözsüz ve tamamen çalgılıdır. Oyuna eller sarkarak, büyük adımlarla yürünerek başlanır. Buna kolsuz yürüyüş adı verilir. Ritm vücuda alınanca kollar kalkar ve bir süre kolların havada dolaşması suretiyle birinci yürüyüş şekli tekrarlanır. Buna da “kollu yürüyüş” adı verilir. Sonra oyuncular aynı ayakları üzerine, iki ayak üzerine ya da dizlerinden birinin üzerine düşme ve doğrulma tarzında oyuna devam edilmektedir. Buna ise “sekme” denir. Bunlara “dönme” hareketi de eklenir ve “sekerek dönme” denir. Arada “çevik” denilen bölümden sonra oyuna sağ ayak yerine öteki ayakla başlanılarak aynı figürü diğer ayak üzerinde de tekrar eden bölüme geçilir. Buna “ayak değiştirme” denir. “Çapraz” bölümü ile Dinar Zeybeği sona erer.

Kasım Zeybeği (Kasap), Meşeli Zeybeği, Muğla Zeybeği, Serenler Zeybeği, Deniz Kızı Zeybeği ya da Tavas Zeybeği, Dinar yöresinde erkekler tarafından oynanan diğer zeybeklerdir. Sandıklı’ya komşu olan Sinanpaşa İlçesi'nin kendisine has bir oyunu yoktur. Erkekler Kırık Hava ve diğer zeybek oyunlarını oynarlar. İhsaniye İlçesi'nde, Afyonkarahisar genelinde oynanan zeybek oyunlarının yanı sıra coğrafi konum itibariyle etkilendiği Kütahya Zeybeği, Ferayi Zeybeği, Eskişehir (Kırka) Zeybeği, Sepetçioğlu ve Köroğlu Oyunları da oynanır Emirdağ ve Bayat yöresinde oynanan erkek oyunları da genelde zeybek ve kırık hava türündeki Tabandan, İki Turna, Alime, Devleki, Maça Kızı, Kürt Ali, Köroğlu, Anadolu, Oğlan oğlan, Sarıkız ve Bolvadin Havası’dır.

Yekte ve Yamadan Gel gibi hareketli oyunlarda ise ilçenin doğu komşusu olan Konya’nın ve dolayısıyla Orta Anadolu’nun kaşık havalarının etkisi vardır. Aynı şekilde Konya’ya komşu olan Sultandağı İlçesi ve Çay İlçesi'nin oyunlarında Orta Anadolu kaşık havaları hakimdir. Bu oyunlarda fazla figür yoktur, düz ritmlidir. Kaşıkla, kol, omuz, göğüs ve gövde hareketleri vardır.

Kaynak: 20.08.2014 tarihinde AKÜ Afyonkarahisar Kütüğü kitabından alınmıştır.

Görüntülenme Sayısı : 1049    Eklenme Tarihi : 17 Eylül 2014 Çarşamba    Güncellenme Tarihi : 08 Mart 2022 Salı