­ TAŞ MESCİT (DAR-ÜL HADİS) | Kültür Portalı

Kültür Envanteri Anıt

TAŞ MESCİT (DAR-ÜL HADİS) - Çankırı

Kimlik
Adı TAŞ MESCİT (DAR-ÜL HADİS)
Envanter No 91
Harita No -
Mah. Köy - Mevkii Merkez- Çankırı
Adres Yeni Mah. Taş Mescit Cad. Merkez /ÇANKIRI
Pafta 14
Ada 460
Parsel 1
Koruma Durumu
Koruma Derecesi - Anıtsal 1
Koruma Derecesi - Çevresel
Koruma Derecesi - Aykırı
Bugünkü Sahibi
Bakımından Sorumlu Olması Gereken Kuruluş Diyanet İşleri Başkanlığı-Çankırı Müftülüğü
Diğer Özellikler
Yaptıran Atabey Cemaleddin Ferruh
Yapım Tarihi 1235 M. (Hicri 633 Muharrem)
Yapan Şehabettin İnal Bin El Cemali
Kültür Dönemi Selçuklu
Kitabe Bu mübarek Darülafiye (şifa yurdunun) yapılmasını 633 yılı muharrem ayında Büyük Sultan, memleketler açan, Abbasi Halifesinin ortakçısı ve Keyhüsrev oğlu Alaüddin Keykubat-Allah aziz ve mansur eylesin, devletli günlerinde kulların fakiri ve Allah’ın rahmetine muhtaç azatlı kölelerinden Atabey Lala Cemalüddin Ferruh Allah muvafık eylesin emretti
Vakfiye Bu mübarek Darülafiye (şifa yurdunun) yapılmasını 633 yılı muharrem ayında Büyük Sultan, memleketler açan, Abbasi Halifesinin ortakçısı ve Keyhüsrev oğlu Alaüddin Keykubat-Allah aziz ve mansur eylesin, devletli günlerinde kulların fakiri ve Allah’ın rahmetine muhtaç azatlı kölelerinden Atabey Lala Cemalüddin Ferruh Allah muvafık eylesin emretti
Genel Tanım Dar-ül Hadis; ortada tuğla kubbeli bir mekan ile her iki yanında taş tonozlu iki eyvandan ibaret dikdörtgen planlı bir yapıdır. Cephe kesme taştan inşa edilmiş, cephenin kuzeydoğu köşesinde minare gövdesine benzer bir köşe kulesi bulunmaktadır. Doğu ve batı cephesi kesme taştan inşa edilen yapının güney cephesi moloz taştan örülmüş, yer yer sıvalıdır. Önde iki yana nispetle ileri doğru çıkartılmış cephede, iki kollu bir merdiven ve bunun solunda tipik Selçuklu profilleriyle çerçevelenmiş stalaktitli (sarkıtlı) bir niş içinde esas kapı görülür. Bunun altında basamakların teşkil ettiği üçgenin ortasında basık kemerli küçük kapı mumyalık kısmının girişidir. Cümle kapısı düz lentolu olup, iki parçadan ibaret ortada çifte kırlangıç kuyruğu şeklinde bir kilit taşıyla bağlanmıştır. Bunun iki tarafında simetrik olarak altıgen iki geçme motif kabartma olarak işlenmiştir. Daha yukarıda ve stalaktitlerin altında Darülhadis’in orijinal kitabesi vardır.
Kullanım Durumu
Koruma Durumu
Taşıyıcı Yapı
Üst Yapı
Dış Yapı
Süsleme Elemanları
Rutubet
Ayrıntılı Tanımı
Yapılan Onarımlar -
Ayrıntılı Tanımı Çankırı’da Selçuklular devrinden kalan en önemli yapıdır. Cemaleddin Ferruh Şifahanesi ve Dar-ül Hadisi olarak birbirine bitişik inşa edilen bu iki yapı, mimarlık tarihi açısından olduğu kadar, plastik sanatlar açısından da ilgiyi üzerine çeker niteliktedir. Şifahane, Keyhüsrev Oğlu I. Alaeddin Keykubat zamanında Atabey (Vali) Cemaleddin Ferruh tarafından 1235 M. (Hicri 633 Muharrem) yılında yapılmıştır. Bundan yedi yıl sonra 1242-1243 M. (Hicri 640) yılında Şifahanenin önüne Dar-ül Hadis ekleten Cemaleddin Ferruh, bu yapılarla Çankırı’da önemli sağlık kurumlarından birisinin kurucusu olmuştur. Bu iki yapıdan, halk arasında Taş Mescit olarak tanınan Mescit ve Cemaleddin Ferruh’un Türbesi bulunan Dar-ül Hadis kısmı bütünüyle günümüze ulaşmıştır. Şifahane kısmı ise tamamen yok olmuş durumdadır. Bu yapıların önemli bir özelliği ise tıp ve eczacılık sembolleridir. Boyutları 1 x 0.25 m olan kabartmada gövdeleri birbirine dolanan iki ejder (yılan) motifi işlenmiştir. Ejderlerin başları karşılıklı gelecek şekilde biçimlendirilmiştir. Bu motif günümüzde Tıp Sembolü olarak kullanılmaktadır. Bir diğer parça ise andezit taştan kupa üzerine sarılmış yılan heykelidir. Bu motif de günümüzde eczacılık sembolü olarak kullanılmaktadır. Taş Mescit’in içerisinde farklı mekanlarda mezarlar bulunmaktadır. Asıl cemaat yerinde bulunan sanduka Cemaleddin Ferruh Atabey’e ait olup asıl defin Selçuklu geleneğine uygun olarak mezar odasına yapılmıştır. İki bölümden oluşan orta kattaki mezar odasına dışarıdan basık bir kapıdan girilmekte olup mumyalanmış 6 mezar bulunmaktadır. Batı yönünde zemin katta bulunan tek mezarın ise binanın mimarı Şehabettin İnal Bin El Cemali’ye ait olduğu sanılmaktadır.
Su YOK
Elektrik VAR
Isıtma YOK
Orjinal Kullanım Cami
Bugünkü Kullanımı Cami
Önerilen Kullanım Cami
Tescil Kararı 09.06.1978, 20.11.1990
Yayın Dizini
Ekler
Revizyon

Konum Bilgileri

Görüntülenme Sayısı : 3493    Eklenme Tarihi : 01 Şubat 2013 Cuma    Güncellenme Tarihi : 19 Şubat 2013 Salı