TAŞ MESCİT (DAR-ÜL HADİS) - Çankırı
Kimlik
| Adı |
TAŞ MESCİT (DAR-ÜL HADİS) |
| Envanter No |
91 |
| Harita No |
- |
| Mah. Köy - Mevkii |
Merkez- Çankırı |
| Adres |
Yeni Mah. Taş Mescit Cad. Merkez /ÇANKIRI |
| Pafta |
14 |
| Ada |
460 |
| Parsel |
1 |
Koruma Durumu
| Koruma Derecesi - Anıtsal |
1 |
| Koruma Derecesi - Çevresel |
|
| Koruma Derecesi - Aykırı |
|
| Bugünkü Sahibi |
|
| Bakımından Sorumlu Olması Gereken Kuruluş |
Diyanet İşleri Başkanlığı-Çankırı Müftülüğü |
Diğer Özellikler
| Yaptıran |
Atabey Cemaleddin Ferruh |
| Yapım Tarihi |
1235 M. (Hicri 633 Muharrem) |
| Yapan |
Şehabettin İnal Bin El Cemali |
| Kültür Dönemi |
Selçuklu |
| Kitabe |
Bu mübarek Darülafiye (şifa yurdunun) yapılmasını 633 yılı muharrem ayında Büyük Sultan, memleketler açan, Abbasi Halifesinin ortakçısı ve Keyhüsrev oğlu Alaüddin Keykubat-Allah aziz ve mansur eylesin, devletli günlerinde kulların fakiri ve Allah’ın rahmetine muhtaç azatlı kölelerinden Atabey Lala Cemalüddin Ferruh Allah muvafık eylesin emretti |
| Vakfiye |
Bu mübarek Darülafiye (şifa yurdunun) yapılmasını 633 yılı muharrem ayında Büyük Sultan, memleketler açan, Abbasi Halifesinin ortakçısı ve Keyhüsrev oğlu Alaüddin Keykubat-Allah aziz ve mansur eylesin, devletli günlerinde kulların fakiri ve Allah’ın rahmetine muhtaç azatlı kölelerinden Atabey Lala Cemalüddin Ferruh Allah muvafık eylesin emretti |
| Genel Tanım |
Dar-ül Hadis; ortada tuğla kubbeli bir mekan ile her iki yanında taş tonozlu iki eyvandan ibaret dikdörtgen planlı bir yapıdır. Cephe kesme taştan inşa edilmiş, cephenin kuzeydoğu köşesinde minare gövdesine benzer bir köşe kulesi bulunmaktadır. Doğu ve batı cephesi kesme taştan inşa edilen yapının güney cephesi moloz taştan örülmüş, yer yer sıvalıdır. Önde iki yana nispetle ileri doğru çıkartılmış cephede, iki kollu bir merdiven ve bunun solunda tipik Selçuklu profilleriyle çerçevelenmiş stalaktitli (sarkıtlı) bir niş içinde esas kapı görülür. Bunun altında basamakların teşkil ettiği üçgenin ortasında basık kemerli küçük kapı mumyalık kısmının girişidir. Cümle kapısı düz lentolu olup, iki parçadan ibaret ortada çifte kırlangıç kuyruğu şeklinde bir kilit taşıyla bağlanmıştır. Bunun iki tarafında simetrik olarak altıgen iki geçme motif kabartma olarak işlenmiştir. Daha yukarıda ve stalaktitlerin altında Darülhadis’in orijinal kitabesi vardır. |
Kullanım Durumu
| Koruma Durumu |
|
| Taşıyıcı Yapı |
|
| Üst Yapı |
|
| Dış Yapı |
|
| Süsleme Elemanları |
|
| Rutubet |
|
Ayrıntılı Tanımı
| Yapılan Onarımlar |
- |
| Ayrıntılı Tanımı |
Çankırı’da Selçuklular devrinden kalan en önemli yapıdır. Cemaleddin Ferruh Şifahanesi ve Dar-ül Hadisi olarak birbirine bitişik inşa edilen bu iki yapı, mimarlık tarihi açısından olduğu kadar, plastik sanatlar açısından da ilgiyi üzerine çeker niteliktedir. Şifahane, Keyhüsrev Oğlu I. Alaeddin Keykubat zamanında Atabey (Vali) Cemaleddin Ferruh tarafından 1235 M. (Hicri 633 Muharrem) yılında yapılmıştır. Bundan yedi yıl sonra 1242-1243 M. (Hicri 640) yılında Şifahanenin önüne Dar-ül Hadis ekleten Cemaleddin Ferruh, bu yapılarla Çankırı’da önemli sağlık kurumlarından birisinin kurucusu olmuştur. Bu iki yapıdan, halk arasında Taş Mescit olarak tanınan Mescit ve Cemaleddin Ferruh’un Türbesi bulunan Dar-ül Hadis kısmı bütünüyle günümüze ulaşmıştır. Şifahane kısmı ise tamamen yok olmuş durumdadır.
Bu yapıların önemli bir özelliği ise tıp ve eczacılık sembolleridir. Boyutları 1 x 0.25 m olan kabartmada gövdeleri birbirine dolanan iki ejder (yılan) motifi işlenmiştir. Ejderlerin başları karşılıklı gelecek şekilde biçimlendirilmiştir. Bu motif günümüzde Tıp Sembolü olarak kullanılmaktadır. Bir diğer parça ise andezit taştan kupa üzerine sarılmış yılan heykelidir. Bu motif de günümüzde eczacılık sembolü olarak kullanılmaktadır.
Taş Mescit’in içerisinde farklı mekanlarda mezarlar bulunmaktadır. Asıl cemaat yerinde bulunan sanduka Cemaleddin Ferruh Atabey’e ait olup asıl defin Selçuklu geleneğine uygun olarak mezar odasına yapılmıştır. İki bölümden oluşan orta kattaki mezar odasına dışarıdan basık bir kapıdan girilmekte olup mumyalanmış 6 mezar bulunmaktadır. Batı yönünde zemin katta bulunan tek mezarın ise binanın mimarı Şehabettin İnal Bin El Cemali’ye ait olduğu sanılmaktadır. |
| Su |
YOK |
| Elektrik |
VAR |
| Isıtma |
YOK |
| Orjinal Kullanım |
Cami |
| Bugünkü Kullanımı |
Cami |
| Önerilen Kullanım |
Cami |
| Tescil Kararı |
09.06.1978, 20.11.1990 |
| Yayın Dizini |
|
| Ekler |
|
| Revizyon |
|
Görüntülenme Sayısı :
3604
Eklenme Tarihi :
01 Şubat 2013 Cuma
Güncellenme Tarihi :
19 Şubat 2013 Salı