ULU CAMİİ - Sivas
Kimlik
| Adı |
ULU CAMİİ |
| Envanter No |
58.01.01/10 |
| Harita No |
20 MIV |
| Mah. Köy - Mevkii |
Uluanak Mahallesi |
| Adres |
Uluanak Mah.- SİVAS |
| Pafta |
18 |
| Ada |
241 |
| Parsel |
3 |
Koruma Durumu
| Koruma Derecesi - Anıtsal |
1 |
| Koruma Derecesi - Çevresel |
|
| Koruma Derecesi - Aykırı |
|
| Bugünkü Sahibi |
|
| Bakımından Sorumlu Olması Gereken Kuruluş |
Vakıflar Genel Müdürlüğü |
Diğer Özellikler
| Yaptıran |
Kızıl Arslan Bin İbrahim |
| Yapım Tarihi |
1196-1197 |
| Yapan |
|
| Kültür Dönemi |
Selçuklu |
| Kitabe |
|
| Vakfiye |
|
| Genel Tanım |
Anadolu’nun ilk Ulu Camileri tarzında inşa edilen Sivas Ulu Camii, Kudbeddin Melik Şah zamanının ileri gelenlerinden Kızıl Arslan bin İbrahim tarafından yaptırılmıştır. Kesme taştan düz çatılı bir camiidir. Üç girişi bulunmakta olup herhangi bir süslemesi olmayan sade bir yapıdır. |
Kullanım Durumu
| Koruma Durumu |
A |
| Taşıyıcı Yapı |
A |
| Üst Yapı |
A |
| Dış Yapı |
A |
| Süsleme Elemanları |
C |
| Rutubet |
A |
Ayrıntılı Tanımı
| Yapılan Onarımlar |
Camii şehrin ileri gelenlerinden Şeyh İhramcı-zade İsmail Hakkı TOPRAK’ın önderliğinde ve halkın yardımlarıyla 1955 yılında onarılmıştır. Sivas Vakıflar Bölge Müdürlüğü tarafından 2005 yılında onarılarak çevre düzenlemesi yapılmış, son cemaat yeri yenilenmiş ve çatı örtüsü değiştirilmiştir. |
| Ayrıntılı Tanımı |
Anadolu’nun en eski camilerindendir. Camilerin mekân fikrinin gelişmesinde önemli bir basamağı teşkil etmektedir. Avlusuna üç yönden girişli ve düz damlı, dikdörtgen planlı, Kufe tipli camii sınıfına giren ender örneklerdendir. Kubbe fikrinin henüz gelişmediği bir dönemde yapılmıştır. Bazı bilim adamlarına göre Danişmendli dönemi eseri olarak da kabul edilmektedir. Danişmendliler 1085–1178 yıları arasında Sivas, Kayseri ve Malatya’ya yerleşmişlerdir… Danişmendliler 1178’de Selçuklulara bağlanmasına rağmen adlarına yapılan yapılar yüzyılın sonuna kadar uzanmaktadır. Sivas Ulu Camii’ni de Danişmendli döneminin önemli eserlerinden saymak mümkündür.
1955 yılında yapılan büyük onarım sırasında camiinin inşa ve onarım kitabeleri bulunmuş, yapım tarihi ve yaptıranı ilim alemine tanıtılmıştır. Yapım kitabesi Sivas Müze Müdürlüğü’ndedir. 1120 envanter no’lu, kalkerli taştan, 0. 89 x 0. 49 x 0. 17 m boyutlarında, üç satırlık kitabesi şöyledir:
Bu Mescidin yapılmasını din ve dünyanın kıymeti olan adaletli İzzeddin’in oğlu (aziz oldu ve Allah ona yardım etti) Melikşah’ın saltanatları zamanında Allah’ın rahmetine dönecek olan İbrahim oğlu Kızılarslan tarafından Kul Ahi’ye 593 (1196–1197) yılında emretti.
Onarım kitabesi de, Sivas Müze Müdürlüğü’nde 1121 envanter no’da kayıtlıdır. 0.52 x 0.35 m boyutlarında, kalkerli taştan, dört satırlık kitabenin ilk satırı okunamamaktadır. Kitabenin okunuşu şöyledir:
Bir gücü ve topluluğu yenen, din ve dünyanın şerefi, fetihlerin sahibi, Allah’ın zayıf kulu, müminlerin emiri Keyhüsrev oğlu Keykavus Yusuf’un oğlu… 609 (1212) yılında Allah’ın rahmetine kavuştu.
Yapım kitabesinden de anlaşılacağı üzere camii,1196-1197’de II. Kılıç Arslan’ın oğlu Kutbettin Melik Şah’ın saltanatları zamanında Kul Ahi’ye yaptırılmıştır.
İkinci kitabeden de caminin I. İzzettin Keykavus döneminde, 1212 yılında onarıldığı anlaşılmaktadır.
Camiinin asıl ibadet alanı ahşap tavan üst örtülü sistemi 1955 yılı onarımında tamamen değiştirilerek ahşap taklidi betonarme haline getirilmiş, akıntıyı önlemek amacıyla üzeri bakır kaplı kırma çatı ile örtülmüştür.
Anadolu Camii mimarisinde Urfa Ulu Camii’nden sonra en erken tarihli son cemaat yerine sahip olan ve üç yönden girişi bulunan avlulu ilk camilerdendir. Güney duvarına dikey olarak düzenlenmiş 11 sahında, 50 yığma ayak birbirine sivri kemerlerle bağlanmıştır. Ulu Cami, 54.70 x 33.70 m iç ölçülerindedir.
Doğu-Batı doğrultusunda dikdörtgen planlı avluya kuzey, doğu ve batı yönlerinden girilmektedir. Avlu, yaklaşık 25 x 55 m ölçülerindedir. Kuzey duvarı eksenindeki giriş kapısının iki yanında Daire kesitli mihrabiyeler yer almaktadır. Asıl ibadet alanına, kuzey duvarının tam ortasında asıl ve köşelere yakın yerlerden birer olmak üzere üç ayrı kapı ile girilmektedir.
Asıl ibadet alanının kuzey- güney doğrultusundaki on bir sahnı oluşturan kesme taş örgülü yığma elli adet ayak, sivri kemerlerle birbirlerine bağlanmıştır. Mihrap eksenine uzanan orta sahın diğerlerinden biraz daha geniş tutulmuştur.
Ulu Camii, dıştan ve içten tamamen kesme taş malzeme ile yapılmış, beden duvarları kalın bir tabaka halinde kireçle sıvanmıştır. Cami orijinalde ahşap tavanlı, düz toprak damlı olarak yapıldığı halde günümüze bu şekliyle gelememiş; 1955 yılında geçirdiği onarımlar sırasında ahşap yerine daha dayanaklı malzeme olan beton kullanılarak tavanı yenilenmiş; ahşap görüntüsü verilmiştir.
|
| Su |
VAR |
| Elektrik |
VAR |
| Isıtma |
VAR |
| Orjinal Kullanım |
Cami |
| Bugünkü Kullanımı |
Cami |
| Önerilen Kullanım |
Cami |
| Tescil Kararı |
08.07.1977-A- 646 |
| Yayın Dizini |
Denizli, Hikmet, Sivas Tarihi ve Anıtları, Sivas 1998, s. 47–52. |
| Ekler |
|
| Revizyon |
|
Görüntülenme Sayısı :
1532
Eklenme Tarihi :
08 Mart 2013 Cuma
Güncellenme Tarihi :
08 Mart 2013 Cuma