Antakya’da doğum olayına aile büyükleri ile yakın akraba büyükleri çağrılırdı. Burada amaç, doğum yapacak anne adayının cesaret ve kuvvetini arttırmak için dualar okuyarak destek vermektir. Şimdi doğumlar doğumevi ya da özel hastanelerde yapılıyor. Antakya’da doğumun 7'nci günü kurban kesilir ve akraba, yakın dostlara yemek verilir. Mevlit okutulur. Gelenler takılarını ve hediyelerini bebeğin yatağına bırakır. Tebrikler, belirlenen gün sayısınca (3-5 gün) kabul edilir. Mevlide gelmeyenler hediyelerini tebrik için geldikleri zaman getirir. Anneanne bebeğe gerekli olan bütün eşyayı hazırlar. Babaanne karyola ve yatağı istenilen bebek eşyasını hazırlar. Bunlar tebriklerin kabul edildiği odada sergilenerek teşhir edilir.
Eskiden doğumdan sonra neşide okutulurmuş. Neşideyi cami veya mescidin Kur’an Kursu öğrencileri ve kalfaları eve gider okurmuş. Öğrenciye para, lokum dağıtılır. Kalfaya para verilir ve bu paralar daha sonra hocaya takdim edilirmiş. Yalnız her caminin sınırlı, belli bir bölgesi varmış (Yeni Cami’nin bölgesi İplik pazarı ile Nihat Ağa mescidi arasında kalan bölge imiş). Anne 40 güne kadar “Kırklı” sayılır. Doğum yapan anne eskiden 40 gün boyunca evden çıkmazmış. Çünkü tebrik için belli bir gün sayısı yokmuş. Tebrikte eskiden olduğu gibi şimdi de “loğusa şerbeti” ikram ediliyordu (Şerbet, bazı baharatlar kaynatılıp fincana konduktan sonra dövülmüş ceviz koyarak hazırlanırdı).
Yedinci, kırkıncı gün anne ve çocuğu içine defne yaprakları konarak güzel kokması sağlanır ve ılık su ile yıkanarak kırklanır. Kırklanan kadın artık normal yaşama dönüyor demektir. Anne ve bebeğinin “tetanoz” olmasına “al basması” denir. “Al” denilen imgesel bir varlığın hastanın ciğerlerini alıp götürdüğüne, bu yüzden o kişinin öldüğüne inanılır. “Al”ın aldığı ciğerleri geri getirerek hastayı iyileştirmesi için tütsü yapılır, dua edilir. Bu, batıl bir inançtır. Doğum yapan anneyi ve bebeğini “al” almasın diye yastıkların altına bıçak, ustura ve makas konur.
Çocuğun çıkardığı ilk dişi gören, çocuğa bir hediye alır. İlk kez diş çıkaran çocuk için “hedik” (kaynatılmış buğday, bulgur, mısır vb. şeyler) kaynatılır. Kaynatılan hedik komşu ve akrabalarla birlikte o gece yenir. Hedik, kaynatılmış buğday ve mısırdan oluşur ve üzerine susam serpilir. Çocuğu yaşamayan aileler yeni doğan çocuklarına Dursun, Durmuş, Yaşar, Yaşasın gibi adlar koyar. Oğlu olmayan aileler kızlarına Döne, Döndü gibi adlar koyar. Böylece erkek çocuğu olacağına inanılır.
Çocuğun cinsiyetinin bulunmasına ait boş inançlar yaygındır. Gebe kadının sağ yanı sol yanına göre ağırsa erkek; sol yanı ağır, karnı yayvan, yüz lekelenmiş, göğüs uçları kararmışsa kız olacağına inanılır. Ayrıca anne güzelleşmişse kız, çirkinleşmişse erkek olacağına inanılır. Karnın çatallaşması ise ikiz çocuğa yorumlanır. Ayrıca gebe kadının yedikleriyle doğacak çocuğun özellikleri arasında bağlantı kurulur. Gebe kadın tavuk eti yerse bebeğin göğsünün çıkıntılı olacağına, nar yerse dişlerinin nar tanelerine benzeyeceğine, şeftali yerse yanaklarının tüylü olacağına, yemlik yerse saçlarını uzun ve gür olacağına inanılırdı. Gebe kadın düşünde at, camız görmüşse çocuğun öleceğine inanılır. Bunun için hocalara “tebe kağıdı” adı verilen bir muska yazdırılır. Gebe kadın çirkine bakarsa çocuğu çirkin, güzele ve aya bakarsa çocuğun güzel ve sağlıklı olacağına inanılır.
Küçük çocuklar hastalandığında kurşun dökülür. Hasta çocuğun başına kalbur geçirilir. Ateşte eritilen kurşun su dolu kaba akıtılarak aldığı biçim yorumlanır. Çocuğun saçlarını uzatıp yatırlara adak adama geleneğine de yaygındır. Doğum odasına kimse alınmaz. Gebe kadın güzel bir çocuk görüp yutkunursa doğacak bebeğin o çocuğa benzeyeceğine inanılır. Gebe kadın çok yeşillik yerse doğacak bebeğin gözleri renkli olacağına inanılır. Siyah zeytin yerse çocuğun gözleri siyah renkli olacağına inanılır.
Kaynak: KALAYCIOĞLU,M. (2011) Hatay Halk Bilimi. Hatay.Antakya Belediyesi Kültür Yayını