Mağaralar,
Ani Ören Yeri’nde “korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı” olarak tescillenmiş kaya oyma yapılardır.
Kars İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
Ani’nin etrafındaki kayalık uçurumlar, altta yumuşak tüf üstte sert bazalt oluşumlardan meydana gelmiştir. Şehri üç yönden çevreleyen vadilerin yamaçlarında, tüf kayalıklara oyularak yapılmış çok sayıda şapel, mezar odası, depo, konut, kuş evleri ve benzeri işlevlerle kullanılmış çok sayıda yapı ve mağara bulunmaktadır.
Kars İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
Bu mekanların bazıları iç merdivenlerle birbirine bağlıdır. Bir kısmı da merdivenlerle çıkılan birden fazla kata sahiptir. Çoğu odanın ön yüzünün geçmişte moloz taş veya ahşapla kapalı olduğu bilinmektedir.
Kars İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
Ani’yi çevreleyen uçurumlara dağılmış olan mağaralar özellikle şehrin batı yanında yer alan Alaca Vadisi’nin her iki tarafında kümelenmektedir.
Kars İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
Bostanlar Deresi çevresinde yer alan mağaraların 1950’li yıllara kadar barınma amaçlı kullanıldığı bilinmektedir.
Ayrıca bu civardaki mağaralarda kayalara oyularak yapıldığı tespit edilen kuş barınaklarının ince işçilikleri dikkat çekicidir.
Kars İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
Kayaların konumu ve büyüklüklerine göre farklı planlar gösteren kuş evlerinin (güvercinliklerin) eş boyutlarda küçük dikdörtgen mekânlar içermesi Anili sanatkârlar tarafından belli bir amaçla yapıldığını, hatta, güvercinlere dayanan bir posta teşkilatının varlığını düşündürmektedir.
Kaynak
Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, “Ani Kültürel Peyzajı Yönetim Planı”