Anemurium Antik Kenti, Mersin’in Anamur ilçesindedir. Antik dönemde Dağlık Kilikya Bölgesi’nin batı bölümünde yer alan önemli liman yerleşimlerinden biridir. Doğu Akdeniz deniz ticaret yolu güzergahındaki kent, aynı zamanda Anadolu’nun iç bölgelerindeki yerleşimlerin denize erişimini sağlamıştır. Bu sebeple de özellikle Roma ve Bizans dönemleri boyunca stratejik bir konuma ve öneme sahip olmuştur. Anemurium adının "rüzgârlı yer" anlamında kullanıldığı, antik kaynaklarda geçmektedir.
Fotoğraf: Official Turkish Museums
Anemurium’da ilk yerleşimin ne zaman başladığı bilinmemektedir. Ancak bir liman listesinde adı geçtiği için MÖ 4. yüzyılda var olduğu söylenebilmektedir. MS 1. yüzyılda gelişmeye başlayan Commagene Krallığı’nın bir bölümü olan Anemurium’da Kral 4. Antiokhos'un sikkelerinin basıldığı bilinmektedir. Kenti çevreleyen toplam 1,5 kilometre uzunluğundaki ve yörenin mavi kireç taşından surlar bu dönemde yapılmıştır.
Kıbrıs’a yakın olması nedeniyle, özellikle Roma döneminde ara istasyon konumunda olan kent, Roma kentlerinden biri olan Germaniopolis ile karayoluyla bağlantılıdır. Bölgedeki doğal kaynakların ihraç edildiği önemli bir ticaret kenti olan Anemurium’da şu anda ayakta olan yapıların çoğu da bu dönemden kalmadır. Şehrin bu parlak dönemi MS 260 yılında Pers ordularının eline geçmesiyle son bulmuştur. Anemurium daha sonra 5. yüzyılda Isauriallıların eline geçmiştir. Isaurialı Zenon döneminde şehir refaha kavuşmuş ve bu durum 6. yüzyıla kadar sürmüştür. Bu döneme ait kiliselerle birlikte iki küçük hamam kalıntısı bulunmaktadır. 7. yüzyılda Arap akınlarına uğrayan kent bu tarihten sonra tamamen terk edilmiştir.
19. yüzyılda İngiliz donanmasından Albay Francis Beaufor’un bu kıyılarda yaptığı keşif gezisiyle kent tanınmıştır. 1960’lı yıllarda Toronto Üniversitesi’nden Elisabeth Alföldi tarafından başlatılan yüzey araştırmaları daha sonra Kanada British Colombia Üniversitesi’nden Prof. James Russel başkanlığında kazı ve restorasyon çalışmaları şeklinde 1998 yılı sonuna kadar sürdürülmüştür. Yapılan kazılarda çıkan buluntular arasında balıkçı aletleri, inşaat, terzi, çömlekçi aletleri, sikkeler, kurşun mühür, kantar ağırlığı, dokuma aletleri, anahtar, kilit, oyun ve eğlence aletleri, usturalar, makyaj malzemeleri, kolye, küpe, bilezik, altın kemer tokaları ve benzeri eşyalar yer almaktadır.
.jpg)
Fotoğraf: Official Turkish Museums
Kentte halen çatısına kadar ayakta olan birçok yapı ve yapı kalıntısını görebilmek mümkündür. Sarp ve tepelik bir arazi üzerine kurulan akropole (yukarı şehir) ait kalıntılar, antik kentin güney ucunda, denize doğru çıkıntı yapan oldukça yüksek ve çevreye hâkim burun kısmında yer almaktadır. Akropolde; Helenistik ve Orta Çağ’a ait sur duvarlarının yanı sıra birçok yapı kalıntısı (olasılıkla sarnıç, hamam, kilise vb.) bulunmaktadır. Aşağı Şehir olarak adlandırabileceğimiz kuzey bölümde, sahile yakın düzlükte ise kentin görkemli kamusal yapıları bulunmaktadır. Bunlar; odeon, tiyatro, bazilika, palaestra, beş hamam, dört kilise, su kemerleri ve sur gibi yapılardır. Kenti batıda sınırlayan dağın yamaçlarında ise birçok mezar tipinin bir arada olduğu, bölgenin en büyük nekropol alanı yer almaktadır.
Fotoğraf: Official Turkish Museums
Günümüzde bulunan yapı kalıntılarına bakıldığında, antik kentin zikzaklı sur duvarlarıyla çevrili olduğu ve kale içindeki yerleşimin tepeden denize inen bir duvarla ikiye ayrıldığı görülmektedir. Tiyatro odeonun kuzeyindedir. Tiyatronun yamaca dayalı oturma yerlerinden iz kalmazken çevre duvarlarının bir kısmı görülebilmektedir. Tiyatronun karşısında yer alan odeon, dikdörtgen planlı ve iki girişlidir. Yarım daire şeklindeki oturma yerleri yaklaşık 900 kişiliktir. Oturma grupları altındaki kapılar, tonozlu ve mozaikli bir koridora giriş sağlamaktadır. Bu koridor orkestraya bağlanmaktadır. Yapı MS 2. yüzyıla tarihlenmektedir.
Fotoğraf: Official Turkish Museums
Halk hamamı tiyatronun batısında yer almaktadır. Ören yeri içerisindeki en büyük hamam yapısıdır ve iki katlıdır. Üç ısınma holü ile iki yüzme havuzu bulunmaktadır. Alt katta tonozlu mekanlar yer alırken yapı içinde yatay künk su dağıtım sistemleri görülebilmektedir. Geometrik desenlerle bezeli taban mozaiğinden ise çok azı kalmıştır. Nekropol alanı ile deniz arasında kalan ikinci bir hamam daha bulunmaktadır. Bu hamam üç sahandan oluşmaktadır. İç mekanlarında ve ön sahanın tabanında mozaikler bulunmaktadır.
Gymnasion odeonun güneybatısında yer almaktadır. Bütün tabanı geometrik desenlerle süslenmiş mozaiklerle kaplıdır. 100 metre uzunluğunda üç tarafı stoalarla çevrili ve yaklaşık bin metrekarelik bir alanı kaplamaktadır.
Fotoğraf: Official Turkish Museums
Kentin kuzeyinde, doğu-batı yönlü olarak iki sıra halinde yapılmış su kemerleri yer almaktadır. Bunlardan üst sırada yer alanı daha basit tarzda inşa edilmiştir.
Anemurium Ören Yeri’ne ait nekropol alanı,
Elaiussa-Sebaste gibi bölgede en iyi korunmuş alanlardan bir tanesidir. Nekropol alanında farklı tipte, birçoğu çatısına kadar korunmuş yaklaşık 350 adet mezar vardır.
Kaynak: Mersin İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü