İasos Antik Kenti, Muğla’nın Milas ilçesine bağlı Kıyıkışlacık mahallesinde, Milas’ın yaklaşık 26 kilometre batısında yer almaktadır.
Official Turkish Museums
Antik kentte en erken arkeolojik buluntu MÖ 3. binyıla uzanmaktadır. En erken mimari kalıntılar ise MÖ 2. binyıla tarihlenen Bronz Çağ’ı yerleşimine ait duvar kalıntılarıdır.
Bir liman kenti olan İasos’ta şehir surlarının hem içinde hem de dışında önemli kutsal yapılar inşa edilmiştir. Şehrin içinde yer alan tiyatro, agora ve kent meclisi gibi kamusal yapılar dikkat çekicidir. Büyük sur, su kemerleri, mezarlar ve balık pazarı olarak adlandırılan yapı ise sur dışında yer almaktadır.
İasos Antik Kenti'nde en iyi korunmuş yapılardan biri, agoranın güneybatı köşesinde yükselen bouleuterion yani kent meclisidir. Özgün yapı MÖ 4. yüzyılda inşa edilmiştir. Ancak şimdi görülen düzenleme MS 1. yüzyıla aittir. Dikdörtgen bir plana sahiptir; döşemesi çok renkli mermerden yapılmıştır ve oturma sıraları üç çeyrek daire oluşturmaktadır. Zarif profilli basamakların yan kenarları aslan ayağı şeklindedir.
Official Turkish Museums
Akropolün üzerinde Orta Çağ’a tarihlenen bir kale yer almaktadır. Kale surlarının içinde Bizans döneminden bir sarnıç ve küçük bir tapınağı barındıran yamuk biçimli bir alan bulunur. İnşası için çok sayıda devşirme malzemenin kullanıldığı görülen surların doğu kısmında, daha eski binalara ait sütun tamburlarını ve diğer mimarî ögeleri görmek mümkündür. Surların iki girişi vardır ve kuzeydeki ana giriş, kare plânlı iki kule tarafından korunmaktadır.
Official Turkish Museums
Kentin limanında, Erken İmparatorluk Dönemine tarihlendirilen ve şimdi suyun altında kalmış olan iki paye bulunmaktadır. Rüzgârın yönü göz önüne alındığında bunların dalgakıran olmadıkları ve limana giriş çıkışları kontrol için kullanıldıkları anlaşılmaktadır. Orta Bizans Döneminde doğudaki küçük limana bir mendirek kulesi eklenmiştir. Kulenin kuzey ve batısı sağlam destek duvarlarıyla güçlendirilmiştir. Ayrıca kulede silahların kullanılması için iki sıra mazgal deliği açılmıştır.
Official Turkish Museums
Antik kente 1 kilometre uzaklıkta bulunan mezarlık alanda yer alan ve “Saat Kulesi” olarak adlandırılan Roma mezar anıtı dikkat çekicidir. MS 2. yüzyıla tarihlendirilen anıt, üst üste iki odadan meydana gelir ve çatısı küçük bir kubbe ile örtülmüştür. Üstteki küçük odanın üç kenarında kemerler ve köşelerde ara duvarlar bulunmaktadır.
5 bin yıllık bir balıkçı kenti olan İasos’ta önceleri
macellum yani balık pazarı olduğu düşünülen yapının, gerçekleştirilen kazılar sonrasında MS 2. yüzyıla ait bir Roma Dönemi anıt mezarı olduğu belirlenmiştir. Dörtgen bir alanın ortasında yer alan ve tapınak biçiminde düzenlenmiş olan anıt mezarın çevresinde kemerli revaklar bulunmaktadır. Bu alan restore edilerek, 1995 yılında
Balık Pazarı Açık Hava Müzesi olarak ziyarete açılmıştır.
Kaynak: Muğla İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü web sitesi. Müze ve Ören Yerleri, “Denizin Hayat Verdiği Kent, İasos”.